Социальный статус купца в русском языке: номинативные и характеризующие признаки

The Social Status of a Merchant in the Russian Language: Nominative and Characterising FeaturesThis article describes connotations of a noun which is a denomination of social status. In the Russian language, the lexico-semantic group “social stratification” is directly related to the hierarchy of legally defined social estates. The study analyses interpretations of meanings of the personal noun kupets ‘merchant’ and the adjective kupecheskiĭ ‘merchant’ provided in explanatory dictionaries, and examines the connectivity of the adjective in the Russian National Corpus. The results make it possible to distinguish between the denotative and connotative use of the adjectival phrase ‘merchant’ + noun. In nineteenth-century Russian, the denotative aspect of those attributive word combinations is related to the house and the family, which reflects the features of the corporate structure of merchant enterprise. The connotative group, in turn, is divided into three subgroups: the meta-group, evaluative and visual. The meta-group includes nouns that allow to describe the supra-individual community defined by merchant status: stil′ ‘style’, manera ‘manner’. The evaluative subgroup is associated with wealth, absence of control and lack of taste. The visual subgroup of attributive word combinations describes the image of the male merchant using the nouns boroda ‘beard’ and briukho ‘belly’. Identification of the visual image of the female merchant required a change of the search unit in the Russian National Corpus. The combination adjective + adjective ‘merchant’ + noun zhena ‘wife’, vdova ‘widow’, doch′ ‘daughter’, and also phrases with the noun kupchikha ‘female merchant’ were checked in the Russian National Corpus. In this case, the important characteristics included ‘demonstrative wealth of the costume’ and ‘lack of taste’. The feature ‘full body’ is not gender-relevant and describes both the male and the female merchant.Status społeczny kupca w języku rosyjskim. Cechy nominatywne i charakteryzująceNiniejszy artykuł opisuje konotacje rzeczownika będącego nazwą stanu społecznego. W języku rosyjskim grupa leksykalno-semantyczna „stratyfikacja społeczna” jest bezpośrednio związana z prawnie określoną hierarchią stanów społecznych. Autorka analizuje interpretacje znaczenia rzeczownika osobowego купец ‘kupiec’ i przymiotnika купеческий ‘kupiecki’ w słownikach języka rosyjskiego oraz łączliwość tego przymiotnika w Narodowym Korpusie Języka Rosyjskiego. Uzyskane wyniki pozwalają rozróżnić denotatywne i konotatywne użycie wyrażenia przymiotnikowego „kupiecki + rzeczownik”. W dziewiętnastowiecznym języku rosyjskim denotatywny aspekt tych atrybutywnych połączeń wyrazowych wiąże się z domem i rodziną, co odzwierciedla charakterystykę strukturalną przedsiębiorczości kupieckiej. Użycie konotatywne można natomiast sklasyfikować w trzech podkategoriach: meta, oceniającej i wizualnej. Kategoria meta obejmuje rzeczowniki, które charakteryzują ponadindywidualną wspólnotę definiowaną przez status kupiecki: стиль ‘styl’, манера ‘maniera’. Kategoria oceniająca wiąże się z zamożnością, brakiem kontroli i brakiem smaku. Natomiast kategoria wizualna łączy wygląd kupca-mężczyzny z rzeczownikami борода ‘broda’ i брюхо ‘brzuch’. Identyfikacja wyglądu kobiety wymagała zmiany parametrów wyszukiwania w Narodowym Korpusie Języka Rosyjskiego – sprawdzono połączenia przymiotnik + przymiotnik ‘kupiecki’ + rzeczowniki: жена ‘żona’, вдова ‘wdowa’, дочь ‘córka’ oraz frazy zawierające rzeczownik купчиха ‘kupczyni’. W tym przypadku istotne cechy to między innymi ‘demonstracyjnie wystawny ubiór’ i ‘brak smaku’. Cecha ‘pełne ciało’ opisuje zarówno kobietę, jak i mężczyznę stanu kupieckiego.