Od „fortes milites” do „muli Mariani” - fenomen siły fizycznej żołnierzy wojsk rzymskich w okresie republiki rzymskiej

During the Roman republic the compulsory military service forced Romulus’s descendants to pay special attention to physical fitness and mental strength. Both elements played a special role during military service and were important from the perspective of individual citizens as well as that of the entire Roman society. Therefore, the author of this article attempted a reconstruction of the process of military training, which consisted in various forms of exercises and physical tasks, and which effectively prepared Romans for the hardships and dangers of service in the legions. Information on the psychophysical strength of Roman soldiers, which was a phenomenon commonly known in their times, was derived from various types of sources (narratives, inscriptions, papyri and archaeological artifacts). The literature referenced in the study supports the claims made by the author.

W okresie republiki rzymskiej obowiązek odbycia służby wojskowej zmuszał potomków Romulusa, aby, jeszcze przed wcieleniem do armii, byli do niej przygotowani zarówno pod względem kondycji fizycznej, jak i mentalnej. Bez tego, co jest oczywistym truizmem, byłoby im niezwykle trudno odnaleźć się na szczeblu oddziału, nie mówiąc już o podołaniu rygorom samej służby. Autor niniejszego artykułu podjął zatem próbę zrekonstruowania procesu szkolenia, na który składały się różne formy ćwiczeń, zadań i prac fizycznych kształtujących sprawność oraz kondycję żołnierzy i ułatwiających adaptację do trudów oraz niebezpieczeństw, jakie niosło za sobą otrzymanie kwalifikacji wojskowej. Informacji na temat siły psychofizycznej rzymskich legionistów, co było, jak się okazuje, powszechnie znanym fenomenem w czasach im współczesnych, dostarczają różnego rodzaju źródła (vide narracyjne, inskrypcje, papirusy oraz artefakty archeologiczne). Z kolei dzięki literaturze, uchwytnej w dyskursie naukowym, możliwe było zweryfikowanie ustaleń zaproponowanych w niniejszym tekście.