Память из гипса. О хрупкости традиции и моделировании прошлого-будущего в позднем творчестве Виктора Пелевина

Pamięć z gipsu. O kruchości tradycji i modelowaniu przeszłości-przyszłości w późnej twórczości Wiktora Pielewina Celem niniejszego artykułu jest próba interpretacji dwóch późnych powieści Wiktora Pielewina – Lampy Mafusaila i iPhuck 10– w kontekście czasoprzestrzeni, pamięci i zapomnienia. Przeprowadzona analiza wyjawiła niezwykłe zainteresowanie rosyjskiego pisarza fizycznymi i filozoficznymi teoriami, aspirującymi do zrozumienia prawdziwej natury Wszechświata. Czas i przestrzeń w analizowanych utworach stanowią nierozerwalną całość, tworząc skomplikowaną sieć równoległych światów. Co więcej, te światy nie funkcjonują w linearny sposób, do jakiego przywykło ludzkie poznanie. W Lampie Mafusaila podróże w czasie są możliwe, ale wprowadzenie zmian/ulepszeń w strukturę przeszłości sprawia, że przyszłość ulega całkowitemu zniszczeniu (w rzeczywistości zmiana przeszłości prowadzi do zupełnie innej czasoprzestrzeni). Z drugiej strony podróże w czasie w iPhuck 10 przybierają oryginalną formę aktu Demiurga (w tym wypadku stworzony świat jest pełen tęsknoty i walki o zanikłe wartości duchowe), jako że pamięć w danej powieści równoznaczna jest tworzeniu nowej materialnej rzeczywistości. W tym świetle podróże w czasie są niezwykle utrudnione i pozbawione sensu – wszystkie możliwe światy istnieją przecież równolegle.

Memory made of plaster. On the fragility of tradition and modeling the past-future in the late works of Viktor Pelevin The paper aims at interpreting two recent novels by Viktor Pelevin –  Mafusail's Lamp and iPhuck 10 in the context of time-space, remembrance and oblivion. The analysis revealed the Russian writer’s vast interest in the physical and philosophical theories related to the true nature of the Universe. Therefore, time and space are inextricably connected in the relevant novels as they form a whole network of parallel realities. Moreover, the realities do not function in the linear way, as human beings would like to perceive them.  In Mafusail’s Lamp time travel is possible, but the introduce modifications of the past make the future impossible (in fact, the amendment of the past leads to an utterly new time-space). On the other hand, time travel in iPhuck 10  takes an unorthodox form of world creation (in this case – a world struggling to revive traditional spiritual values), as remembrance in the novel calls for constructing a whole new world. Thus, time travel hardly makes any sense, as all possible worlds exist simultaneously.

Память из гипса. О хрупкости традиции и моделировании прошлого-будущего в позднем творчестве Виктора Пелевина Целью нынешней статьи является попытка интерпретации двух поздних романов Виктора Пелевина – Лампы Мафусаилаи iPhuck 10– к ключе хронотопа, памяти и забвения. Проведенный анализ выявил несомненную заинтересованность русского писателя в физических и философских теориях, пытающихся разгадать истинную природу Вселенной. Время и пространство в анализированных произведениях неразделимы, так как создают сложную сеть параллельных миров. К тому же эти новые реальности не функционируют линейным, привычным для человеческого познания образом. В Лампе Мафусаила путешествия во времени возможны, но введение модификаций/улучшений в структуре прошлого полностью уничтожает будущее (в сущности изменение прошлого становится путем в другое пространство-время). С другой стороны, вiPhuck 10 путешествие во времени приобретает оригинальную форму демиургического акта (в данном случае созданный таким образом мир полон тоски и ностальгии по исчезнувшим духовным ценностям). В таком ракурсе путешествия во времени трудны и лишены смысла, так как все возможные реальности существуют и материализируются, будучи параллельными действительностями.