Zmiany użytkowania przestrzeni wiejskiej w Polsce

Przedstawiono analizę odnośnie ustalenia kierunku i zakresu zmian wykorzystania przestrzeni wiejskiej Polsce oraz wskazanie działań minimalizujących zmniejszanie się użytków rolnych i gruntów ornych na glebach lepszych. Badania prowadzono na poziomie: •krajowym – na bazie danych CORINE Land Cover z roku 1990, 2000 i 2006 oraz na podstawie danych GUS z ostatnich 40 lat, •regionalnym – na bazie danych województw: podlaskiego i warmińsko-mazurskiego, •gminnym – na bazie danych z 3 gmin z województw: małopolskiego, lubuskiego i lubelskiego, Wyniki badań pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków: •Według danych CORINE Land Cover corocznie zmiany użytkowania przestrzeni w Polsce są na powierzchni po około 25 tys. ha, tj. po około 0,08-0,1% powierzchni ogólnej. •Stwierdzono, w ostatnim 40-leciu, malejące tempo przeznaczania gruntów użytkowanych rolniczo na cele pozarolnicze, natomiast rosnące odnośnie udziału gruntów o największej przydatności rolniczej – klasy I-III. •Systematycznie zmniejszała się przestrzeń rolnicza, a w niej udział gruntów ornych i użytków zielonych, głównie na rzecz leśnictwa, terenów zabudowanych, terenów komunikacyjnych i wód. W gminach typowo rolniczych zmiany nie przekraczały 3,0-3,2% ogólnej powierzchni w okresie 30-letnim, a w gminach o dużym zróżnicowaniu warunków przyrodniczych lub będących w oddziaływaniu przemysłu lub miast obejmowały co najmniej 9% powierzchni. •Dla zmniejszenia tempa ubytku gruntów rolniczych na cele pozarolnicze należy zmiany wykorzystania przestrzeni dokonywać według planów zagospodarowania przestrzennego oraz zwiększyć opłaty za wyłączenie gruntów ustalane ustawowo.

This article presents the analysis on the direction and range of changes in rural areas utilization. It suggests actions to minimize the decrease in agricultural and arable land on better soils. The investigations was conducted on three levels: •National level. Basing on 1990, 2000 i 2006 CORINE Land Cover data, and GUS data from the last 40 years. •Regional level. Basing on the data from podlaskie and warmińsko-mazurskie voivodeships. •Community level. Basing on the data from 3 communities located in małopolskie, lubuskie and lubelskie voivodeships. The results of investigations allow to draw the following conclusions: •Due to CORINE Land Cover data, the annual changes of ground utilization in Poland covers about 25 thousands of ha (0,08-0,1% of total area). •It was found, that in the last 40 years, the rate of transforming agricultural ground into non-agricultural ones is decreasing, but the coefficient of good and very good grounds (I to III class) is growing. •The total agricultural area was shrinking in all investigated communities, supplying building areas, communication areas, forests and waters. The coefficient of transformation (in 30-years period) varies from about 3% of total area – for pure agricultural communities, to about 9% – for industrial ones or those located near a town or a city. •To reduce the rate of loss of agricultural land for non-agricultural purposes, the fees, established, should be increased.