Systematyka zabiegów sanacji gruntów ze szczególnym uwzględnieniem rekultywacji

W pracy zarysowano miejsce i rolę różnych prac melioracyjnych i rekultywacyjnych w przeciwdziałaniu negatywnym skutkom procesów niszczących grunty. Na system przedsięwzięć służących sanacji gruntów składają się prace z zakresu melioracji wodnych, melioracji agrotechnicznych i fitomelioracji (tzw. melioracje rolne), melioracji leśnych i melioracji przeciwerozyjnych (tzw. melioracje specjalne) oraz rekultywacji. Dokonano identyfikacji zabiegów sanacji gruntów na tle ich systematyki opartej na: typie prac, celu zabiegów, charakterze zabiegów oraz technologii zabiegów. Na podstawie wyróżnionych 5 grup podstawowych zabiegów sanacyjnych (porządkowanie pokrycia terenu, rzeźby terenu, regulacji stosunków wodnych, ulepszanie i odtwarzanie gleb, oraz zadrzewianie, zakrzewianie i zadarnianie) – dokonano oceny stopnia złożoności poszczególnych typów prac – wyróżniając 4 kategorie: jednogrupowe (składowe typy melioracji rolnych), dwugrupowe (melioracje przeciwerozyjne), trójgrupowe (melioracje leśne) i kompleksowe (rekultywacja gruntów). Określono miejsce rekultywacji gruntów w systemie prac sanacyjnych, stwierdzając m.in., że stanowi ona konglomerat różnych zabiegów służących restytucji gruntów zniszczonych. Z kolei określono zakres prac sanacyjnych w ramach sześciu podstawowych kierunków rekultywacji. Rekultywacja gruntów o kierunku: rolniczym i leśnym obejmuje wszystkie 5 grup podstawowych zabiegów, melioracyjnym – 3 grupy, a rybackim, rekreacyjnym i infrastrukturowym – po 2 grupy prac. Sanacja gruntów jako element realizacji rozwoju zrównoważonego przyczynia się również do kreowania ładu przestrzennego.

The paper outlines place and role of various kinds of land melioration and reclamation in the counteraction of negative results of grounds degrading processes. The system of works serving land reform consists of: water meliorations, agrotechnical melio rations and fitomeliorations (the so called agricultural meliorations), forest and antierosion meliorations (the so called special meliorations) and land reclamation. The identification of land reform operations on the background of their systematics has been done, basing on: type of works, aim of operations, character of operations and their technology. Basing on the five groups of essential reform operations (regulation of: land cover, relief, water conditions, improvement and restoration of soils, as well as treeplanting, shrub-planting, sodding) – -the degree of complexity of separate types of works has been estimated – distinguishing four categories: one-group category (separate types of agricultural meliorations), two-group category (anti-erosion meliorations), three-group category (forest meliorations) and complex category (land reclamation – comprising all 5 groups). The place of land reclamation in the system of reform operations has been estimated, among others by statement, that it constitutes the collection of various operations serving degraded lands restitution. Then, the range of reform works in the six basic land reclamation directions has been defined. Land reclamation of the: agricultural and forest direction comprises all five groups of essential reform operations, melioration direction – three groups, fishing, recreational and infrastructural direction – two groups of procedures. Land reform as on element of sustainable development, contributes also to the spatial order creation.