W pracy dokonano przeglądu i ogólnej charakterystyki dokumentów służących
realizacji polityki zrównoważonego rozwoju gmin w zakresie tematyki
ochrony i kształtowania środowiska. Analizie poddano dokumenty obligatoryjne
wykonywane przez gminy, jak: opracowania ekofizjograficzne, programy ochrony
środowiska, plany gospodarki odpadami, plany zaopatrzenia w energię, programy
edukacji ekologicznej, studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
plany miejscowe, jak też dokumenty, których sporządzenie jest nieobligatoryjne:
inwentaryzacje przyrodnicze, strategie rozwoju, plany rozwoju lokalnego,
polityka ekologiczna.
Z kolei, na podstawie literatury przedmiotu, zarysowano stan i jakość opracowań
w gminach. Inwentaryzację przyrodniczą opracowało ok. 23% badanych
gmin, opracowania ekofizjograficzne – 28%, a studium uwarunkowań blisko 77%
gmin. Aktywność gmin w procesie planowania ekorozwoju, w poszczególnych
województwach kraju jest dosyć zróżnicowana: najwyższa w województwach: lubelskie,
dolnośląskie i mazowieckie, najniższa w województwach: łódzkie, opolskie
i podlaskie.
Najczęstszą wadą opracowań ekofizjograficznych stanowiących podstawowe
źródło informacji dla potrzeb ekorozwoju jest brak prawidłowej delimitacji
geokompleksów, braki metodyczne przy ocenie odporności na antropopresję, pomijanie
prognozy zmian zachodzących w środowisku. W procesie doskonalenia
działań w zakresie ochrony i kształtowania środowiska gmin autor postuluje m.in.:
ujednolicenie metodyki opracowań podstawowych dokumentów służących ekorozwojowi
oraz wprowadzenie jednolitego systemu ich weryfikacji, włączenie do współpracy przy tworzeniu opracowań ekofizjograficznych obok planistów– fizjografów
i ekologów, wypracowanie określonego algorytmu doboru dokumentów
dostosowanego do specyfiki gminy.
The paper reviews and briefly characterizes documents devoted to the
implementation of sustainable development policies in Polish communes within
environment protection and shaping issues. The analysis embraces several
obligatory documents drawn up by Polish communes, such as: ecophysiographic
studies, environment protection programmes, waste management plans, energy
supply plans, ecological education plans, studies of determinants and directions of
spatial management, local spatial plans. It also deals with other optional documents:
natural resource inventories, development strategies, local development
plans and ecological policies.
Moreover, based on specialized literature, the paper outlines the condition
and quality of studies drawn up in Polish communes. Out of the researched inventory
of communes, approx. 23% have developed natural resource inventories,
28% have created ecophysiographic studies, and nearly 77% – studies of determinants.
Active participation of communes in the process of eco-development planning
varies in particular parts of Poland: most active communes are situated in
the provinces of Lublin, Lower Silesia, and Mazovia; whilst the least active in the
provinces of Łódź, Opole, and Podlasie.
Most common flaws of ecophysiographic studies, which act as the basic
source of information for the needs of eco-development, involve: inaccurate geocomplex
delimitation, methodological drawbacks regarding the evaluation of
anthropopressure resistance, and the lack of prognoses on environment changes.
The author puts forward several suggestions, whose implementation would improve
the processes of environment protection and shaping in Poland: standardising
the methodology of developing basic documents for the purposes of ecodevelopment,
introducing a unified system of their verification, involving physiographists
and ecologists (along with spatial planners) into the process of creating
ecophysiographic studies, developing a special algorithm for the selection of
documents suitable for particular communes.
