Kilka uwag na temat stylu braci Dobrzeniewskich i ich fresków w prezbiterium kościoła Paulinów we Włodawie

Artykuł powstał na marginesie rozprawy doktorskiej dotyczącej XVIII-wiecznego malarza Gabriela Sławińskiego – autora większości fresków w kościele św. Ludwika Króla we Włodawie. Podczas konserwacji w latach 1989–1991 spod warstw XIX- i XX-wiecznych przemalowań odkryte zostały pierwotne freski malarzy-paulinów, rodzonych braci Antoniego (Marcelego) i Wojciecha (Jermiasza) Dobrzeniewskich na sklepieniu i ścianach prezbiterium tej świątyni. Odkrycie jest słabo znane, a artykuł ma na celu to zmienić. Zaproponowano w nim odmienny względem powtarzanego w literaturze podział prac między braćmi. W ramach analizy porównawczej przywołano nie tylko sygnowane prace Dobrzeniewskich (w tym freski w kompleksach Paulinów: zachodnim skrzydle klasztoru na Jasnej Gorze oraz w kościele i kaplicy w Łęczeszycach, wykonane we współpracy z tajemniczym Antonim Bartosiewiczem), ale także twórczość Stanisława Stroińskiego, jego uczniów i współpracowników oraz ryciny augsburskie. Akcentowano kompilacyjny charakter twórczości braci-paulinów, zastanawiając się nad tego konsekwencjami na płaszczyźnie metodologicznej. Podjęto również próbę atrybucji Dobrzeniewskim dwóch, zaledwie wzmiankowanych w literaturze scen, wykonanych al fresco w jednej z przybudówek przy prezbiterium włodawskiego kościoła. Tekst można potraktować jako przyczynek do analizy twórczości Dobrzeniewskich, wciąż oczekującej na monograficzne opracowanie.

The article has been developed as a side note of a doctoral thesis regarding an 18th-century painter Gabriel Sławiński – author of most of the frescoes in the St. Louis the King church in Włodawa. During conservation in the years 1989–1991, from beneath the layers of 19th- and 20th-century repaints, the original frescoes of painters and Paulines, born brothers Antoni (Marceli) and Wojciech (Jeremiasz) Dobrzeniewscy, have been discovered on the vault and walls of the said temple's sanctuary. The discovery is little known and the aim of the article is to change that. It proposes a different than the repeated in the literature division of works between the brothers. Within the comparative analysis, not only the signed works of Dobrzeniewscy (including the frescoes in the Pauline complexes: the western wing of the Jasna Góra monastery and in the church and chapel in Łęczeszyce, carried out in collaboration with the mysterious Antoni Bartosiewicz), but also the work of Stanisław Stroiński, his students and co-workers as well as Augsburg engravings have been evoked. Emphasis has been put to the compilatory character of the brothers-Paulines' creation, while pondering the consequences thereof on the methodological plain. An attempt has also been made at attributing to Dobrzeniewscy two scenes, merely mentioned in the literature, made al fresco in one of the annexes to the sanctuary of the Włodawa church. The text may be treated as a contribution to an analysis of Dobrzeniewscy's creation, which is still waiting for a monographic study.