Czwarta rewolucja przemysłowa a wybrane aspekty teorii ekonomii

W artykule przedstawiono wybrane aspekty ekonomii w świetle zbliżającej się czwartej rewolucji przemysłowej. W kontekście historii myśli ekonomicznej, pojawienie się komputerów, a potem rozwój technik ICT może być odpowiedzią na dotychczasowe zarzuty nieumiejętnego przetwarzania w czasie rzeczywistym dużych ilości danych. Czwarta rewolucja implikuje potrzebę ponownego przyjrzenia się funkcji produkcji, weryfikacji wykorzystania czynników produkcji, czy ich roli w procesie produkcji. Ścieżki produktowe stają się bardziej pracooszczędne (czy innymi słowy: kapitałochłonne) ze względu na wyższą produktywność kapitału (izokwanty leżą bliżej osi kapitału niż pracy). Klasyczna definicja pracy, zaproponowana przez Smitha, jest zastępowana kapitałem ludzkim i społecznym, w których następuje akumulacja wiedzy. Pierwsza grupa, klasyczna siła robocza i „zwykli” pracownicy tracą na sile – zostają zastępowani przez maszyny i roboty. Wymaga to specjalnych rozwiązań legislacyjnych wspierających tę warstwę robotniczą i zapewniających im przydatne umiejętności cyfrowe (np. przez system edukacji). Także w sferze struktur rynkowych i zachowaniach przedsiębiorstw, pojawia się pole do badań związanych z współkonkurowaniem i ekonomią współdzielenia. Firmy zaczynają być bardziej partnerami niż konkurentami czy rywalami, co prowadzi do wyższej efektywności i zwiększenia dobrobytu społecznego. Wnioskiem płynącym z zaprezentowanych w artykule rozważań jest potwierdzenie, że Przemysł 4.0 ma wpływ na teorię ekonomii, bez wątpienia będzie ona rozwijana wraz z badaniami empirycznymi (jak tylko pojawią się wystarczające dane statystyczne).

The article presents some economic theories in view of the fourth industrial revolution. It shows that computer appearance (and development of ICT after that) may be treated as a response to lack of ability to process information (big-data in real time). The fourth revolution implicates a production function revision, changes in usage of inputs and their role in production process. Output expansion paths start to be more labor saving (what means: they are capital intensive) just because capital productivity is higher (isoquants are next to capital not labor axis). Classical labor definition of Smith’s is replacing with human and social capitals, where knowledge is accumulating. First group, classical labor and “ordinary” employees are going to decrease in strength – they are substituting by machines and robots. It requires special political remedies to support these blue-collar workers and to ensure new employees (via education) useful digital skills. In market structure and entrepreneurships behaviors, there are economic research fields connected to coopetition theory and share economics. Firms start to be more like partners than competitors or rivals, what leads to higher effectiveness and bigger welfare from social point of view. The conclusion is that there is an impact of Industry 4.0 on economic theory, and it will and should be developed along with some empirical studies (if only proper statistical data are available).