Postkommunistische Transformation Europas und deutsche Europapolitik

Niniejszy artykuł należy rozumieć jako próbę szkicu inwentaryzującego rozwój Europy od czasu zmian z końca lat 80. i początku 90. ubiegłego stulecia. Na pierwszym planie znajduje się wschodnia, postkomunistyczna część kontynentu w kontekście niemieckiej polityki europejskiej w tamtym okresie. Podkreślone zostały różne czynniki, które korzystnie wpłynęły na rozwój systemów demokratycznych i wolnorynkowych oraz ich konsolidację. Poza determinantami historycznymi, politycznymi ekonomicznymi i kulturalnymi, szczególna rola została przypisana trzem czynnikom: po pierwsze integracyjno-instytucjonalnemu celowi ważnych aktorów sceny zachodnioeuropejskiej ze spojrzeniem na zjednoczoną Europę i wpływem tego na politykę Unii Europejskiej; związanej z tym, po drugie, perspektywie członkostwa w Unii Europejskiej krajów postkomunistycznych; i po trzecie, faktycznemu brakowi alternatywy dla rozwoju demokracji i gospodarki rynkowej po upadku komunizmu. Inaczej, niż w Europie Środkowo-Wschodniej, przebiegały procesy transformacji w tych regionach i krajach, w których elity postkomunistyczne przyjmowały za nadrzędny cel nation building na podstawie braku etnicznej homogeniczności.Na tym tle artykuł naświetla specyficzną rolę, jaką odegrała Republika Federalna Niemiec zarówno podczas respektywnych procesów rozwojowych w Europie Wschodniej, jak i w dziedzinie polityki rozszerzenia i pogłębienia integracji europejskiej. Naznaczone instytucjonalnie impulsy, strategie i działania niemieckiej polityki zagranicznej przyczyniły się w znacznym stopniu do zorientowania jednostek polityki wewnętrznej i zewnętrznej państw Europy Zachodniej i Wschodniej na wspólne cele oraz skoncentrowania się wokół wspólnego kanonu wartości. Proces ten pojmowany jest jako realizacja powstałej po II wojnie światowej kultury politycznej Europy, naznaczonej przez niemiecką kulturę polityki zagranicznej takimi cechami, jak multilateralizm, panowanie prawa i instytucjonalizacja stosunków międzynarodowych oraz integracja.Konsolidacja Europy nie jest zakończona. Jednakże Unia Europejska od zakończenia czasów dwubiegunowości, stanowi skuteczne ramy dla realizacji takich celów jak pokój, bezpieczeństwo, poszanowanie praw człowieka i dobrobyt. Jest to - jako podsumowanie przemyśleń - ważny wkład do stworzenia postkomunistycznego i postbipolamego porządku świata.