Wielojęzyczność jako źrodło cierpień? Pozytywy i negatywy rozbudowanych kompetencji językowych z perspektywy społecznej i lingwistycznej

W warunkach międzynarodowej współpracy i wszechobecnych procesów globalizacji trudno wyobrazić sobie rzeczywistość społeczną bez zjawiska wielojęzyczności, tak jak niegdyś nieuniknione było zaakceptowanie kultury i ponowoczesności. Jednakże podobnie jak freudowska kultura i baumanowska ponowoczesność, także wielojęzyczność stanowi pewne „źródło cierpień”. W artykule przedstawiono wyniki jakościowych badań socjolingwistycznych, których celem była analiza wartości wielojęzyczności poprzez określenie pozytywnych i negatywnych (w ocenie badanych osób wielojęzycznych) zjawisk towarzyszących szeroko rozbudowanym kompetencjom językowym, uwzględniając zarówno kwestie stricte językowe, jak i zjawiska natury społecznej. Wyniki badań wskazują na istnienie licznych problematycznych kwestii, wiążących się z umiejętnością posługiwania się wieloma językami obcymi (m.in. brak czasu na dalszy rozwój językowy, negatywne interferencje językowe, trudności w przełączaniu kodu i prawidłowym realizowaniu różnic fonetycznych). Pozytywy wielojęzyczności są jednak liczne i wielorakie. Można tu wymienić m.in. zwielokrotniony dostęp do informacji, pozytywne interferencje językowe wspomagające proces uczenia się kolejnych języków obcych, inny wymiar interakcji i więzi społecznej z interlokutorem, pozytywny wizerunek wielojęzycznej jednostki w społeczeństwie oraz posiadanie kompetencji będących źródłem prestiżu społecznego i osobistej satysfakcji.

In line with Freund’s considerations about civilization and Bauman’s study of postmodernity, the paper presents plurilingualism as another possible source of discontent. The objective of the study was to examine both positive and negative aspects of multiple language skills, including their sociological and linguistic dimension. By means of in-depth interview and qualitative analysis of the statements of multilingual interviewees the value of plurilingualism was measured and described. The research findings show the difficulties resulting from multiple language skills (time management, interferences, code switching) and evidence the social and linguistic benefits, such as prestige, positive features attributed to multilingual individuals, greater access to information, additive language acquisition effect, facilitated international relationships and communication and last, but not least, a source of personal satisfaction.