Serbia and Kosovo are the two countries that want to join the EU as their
ultimate goal. However, in order for this process to start, Kosovo, still not
recognised by five EU member states, should be recognised by many countries
including Serbia and these two former enemies have to solve the problems
seriously to become allies. While the independence of Kosovo remains
unacceptable for Serbia, today one of the main problems facing the parties is the
border issues. Despite the fact that Serbia insists there is no state border between
Serbia and its former province, the EU-mediated talks on the normalisation
of relations between Serbia and Kosovo, which include the option of a border
correction namely, land swap is taking place behind closed doors. The land swap
solution suggests that Kosovo takes control of the Albanian-inhabited Preševo
Valley of South Serbia while the Serb-inhabited four northern municipalities of
Kosovo would be associated with Serbia. But this controversial step, depending
on whom you ask, is a historical matter that can lead to a war or a great
compromise. This paper aims to take a comprehensive look at the solution of the
land swap between Kosovo and Serbia on the side of Albanian minority in the
South Serbia, considering that the balances in this region are very dynamic, and
to examine the importance of the EU membership motivation for solving such
disputes. The analysis in this study has been conducted based on (a) interviews
with political decision-makers in the Preševo Valley involved in talks about
swapping land and journalists from the region, (b) author’s observations and
field research, (c) objectives and priorities identified in the Brussels Agreement
in 2013, the Stabilisation and Association Agreement, and the instruments
concerned with minority rights and the recognition of local autonomy (e.g.
Framework Convention for the Protection of National Minorities and European
Charter of Local Self-Government) compared to comments from the latest
country-specific monitoring works by the EU and Council of Europe on the
framework of the EU-facilitated Dialogue for the normalisation of relations
between two countries.
Serbia i Kosowo to dwa kraje, których ostatecznym celem jest przyłączenie
się do UE. Jednakże, aby proces ten mógł się rozpocząć, Kosowo, wciąż nieuznawane
przez pięć państw członkowskich UE, powinno zostać uznane przez wiele
krajów, wliczając w to Serbię, poza tym ci dwaj byli wrogowie muszą rozwiązać
problemy w sposób poważny, by stać się sojusznikami. Skoro niepodległość Kosowa
pozostaje nie do przyjęcia dla Serbii, dziś jednym z głównych problemów
stojących przed stronami są kwestie graniczne. Pomimo faktu, że Serbia obstaje
przy tym, iż nie istnieje żadna granica między Serbią a jej poprzednią prowincją,
rozmowy prowadzone z mediacją UE w sprawie normalizacji stosunków
między Serbią a Kosowem, obejmujące mianowicie opcję korekty granic, za
zamkniętymi drzwiami ma miejsce wymiana terenów. Rozwiązanie polegające
na wymianie terenów sugeruje, że Kosowo przejmuje kontrolę nad zamieszkałą
przez Albańczyków z tzw. Doliny Preszewa w Południowej Serbii, podczas gdy
zamieszkałe przez Serbów cztery północne gminy Kosowa połączyłyby się z Serbią.
Lecz ten kontrowersyjny krok, w zależności od tego, kogo się pytamy, jest
problemem historycznym, który może prowadzić do wojny albo do wielkiego
kompromisu. Artykuł ma na celu wszechstronne spojrzenie na rozwiązanie,
jakim jest wymiana terenów między Kosowem a Serbią, po stronie mniejszości
albańskiej w Południowej Serbii, uwzględniając to, że równowagi w tym
regionie są bardzo dynamiczne, oraz zbadanie znaczenia motywacji, jaką jest
członkostwo w UE, dla rozstrzygania takich kwestii spornych. Analizę w tym
opracowaniu przeprowadzono na podstawie: (a) wywiadów z decydentami
politycznymi w Dolinie Preszewa, zaangażowanymi w rozmowy o wymianie
terenów, i dziennikarzami z regionu, (b) obserwacji i badań terenowych autora,
(c) celów i priorytetów określonych w Porozumieniu Brukselskim z roku 2013,
Układzie o Stabilizacji i Stowarzyszeniu oraz instrumentów dotyczących praw
mniejszości i uznania autonomii lokalnej (np. Ramowa Konwencja w sprawie
Ochrony Mniejszości Narodowych oraz Europejska Karta Samorządów Lokalnych)
w zestawieniu z komentarzami pochodzącymi z najnowszych prac
monitoringowych odnoszących się do konkretnych krajów prowadzonych przez
UE i Radę Europy dotyczących ram dialogu pod auspicjami UE w sprawie
normalizacji stosunków między dwoma krajami.
