Różnorodność czynników etiologicznych w patogenezie udarów mózgu u dzieci

Zachorowania na udar mózgu w populacji dziecięcej są uznawane za zjawisko rzadkie, chociaż zwraca się uwagę na zwiększającą liczbę przypadków. Problemy zbyt dużego upływu czasu od wystąpienia objawów klinicznych do rozpoznania udaru mózgu u dzieci, opracowania skutecznej profilaktyki oraz standardów leczenia, obniżenia śmiertelności i minimalizowania trwałych uszkodzeń są nadal otwarte. Zrozumienie złożoności i różnorodności czynników etiologicznych udarów mózgu może ułatwić rozwiązywanie tych problemów. Artykuł zawiera próbę usystematyzowania dostępnych w piśmiennictwie danych na temat różnorodności czynników etiologicznych w patogenezie udarów mózgu u dzieci. Omówiono: arteriopatie niezapalne i zapalne; tętniaki wewnątrzczaszkowe i malformacje wewnątrznaczyniowe; choroby serca; stany krytyczne; zaburzenia hemostazy i zatorowość; nieprawidłowości w składzie morfotycznym krwi; zatory: tłuszczowe, powietrzne, komórkami nowotworowymi, azotem, ciałami obcymi; choroby metaboliczne, endokrynologiczne, w tym genetycznie uwarunkowane; inne czynniki ryzyka; udary mózgu a okres prenatalny i okołoporodowy; leki a udary mózgu. Zwrócono uwagę na współwystępowanie czynników ryzyka ze sobą oraz na możliwość modyfikowania niektórych z nich. Udar mózgu jest zespołem o etiologii wieloczynnikowej, stąd po ustaleniu jednego czynnika nie należy odstępować od poszukiwania innych. Znajomość różnorodności czynników odgrywających rolę w etiopatogenezie udarów mózgu u dzieci jest punktem wyjściowym do ustalenia profilaktyki pierwotnej i wtórnej mających na celu obniżenie ryzyka zapadalności oraz nawrotów, jak i leczenia. Najbardziej celowym postępowaniem zawsze pozostają działania profilaktyczne.

The incidence of a cerebral stroke in the population of children is considered to be a rare phenomenon, although an increasing number of cases is noticeable. The problems of an excessive time lapse from the occurrence of clinical symptoms to the cerebral stroke recognition in children, the elaboration of effective prophylaxis and treatment standards, decrease in mortality as well as minimizing permanent damages, still remain open. By understanding the complexity and diversity of etiological factors of cerebral strokes the solution to the above problems may be facilitated. The publication is an attempt to systematize the data available in literature, concerning the diversity of etiological factors in pathogenesis of cerebral strokes in children. The following have been discussed: inflammatory and non-inflammatory arteriopathies, intracranial aneurysms, intravascular malformations; cardiac diseases; critical states; disorders of haemostasis and embolism; irregularities in the morphotic composition of blood; embolisms: fat embolisms, air embolisms, cancer embolisms, nitrogen embolisms, foreign body embolisms; metabolic diseases; endocrine diseases, including those genetically determined; other risk factors; cerebral strokes and the prenatal and perinatal periods; drugs and cerebral strokes. Co-occurrence of the risk factors and the possibility of modifying some of them have been highlighted. A cerebral stroke is a multifactorial etiological syndrome, thus having established one factor, searching for others should be continued. The knowledge of the diversity of factors which play a role in the cerebral stroke etiopathogenesis in children is a starting point to establish primary and secondary prophylaxes which aim for lowering the incidence and recurrence risks, as well as the treatment. The preventive activities are always the most effective.