Wskazania wychowawcze dla polskich rodzin na Śląsku katolickiego czasopisma „Monika” w drugiej połowie XIX wieku

Szczególną rolę w rozwijaniu zainteresowania sprawami narodowymi i problemami życia społecznego odegrały wśród diaspory polskiej na Górnym Śląsku w drugiej połowie XIX wieku czasopisma wydawane w języku polskim, które były tematycznie sprofilowane i przekazywały odbiorcom, z jednej strony, wyspecjalizowaną wiedzę, z drugiej – podpowiadały, jak i w jaki sposób mogą oni rozwiązywać codzienne problemy. Do takich pism należał tygodnik „Monika”, który przez cały okres ukazywania się był wyłącznie poświęcony chrześcijańskiemu wychowaniu dzieci. Udzielając w każdym numerze szczegółowych rad pedagogicznych, rozwijano u rodziców, szczególnie matek, przekonanie o związku między wyznawaną przez nich wiarą katolicką i wynikającymi z niej obowiązkami wychowawczymi. Na łamach czasopisma przekonywano, że najważniejszą powinnością rodziców wobec dzieci jest dbałość o takie ukształtowanie relacji między poszczególnymi członkami rodziny, aby składały się one na wzorowe ognisko domowe, w którym dzieci nie tylko doświadczają danej od Boga prawdziwej miłości, ale otrzymują także, wynikające z Dekalogu, przykłady zachowań religijnych i moralnych oraz postępowania w stosunkach z innymi osobami. Przyjmując taką perspektywę pojmowania rodziny, jako środowiska wychowawczego, ukazywano cechy matki w roli pierwszej i najważniejszej wychowawczyni, podpowiadano, jakie powinna stosować metody i środki oddziaływania, opisywano typowe błędy wychowawcze, aby przestrzec ją przed ich popełnianiem.

A special role in the development of national interest issues and the problems of social life among the Polish diaspora of Upper Silesia in the second half of the nineteenth century was played by the journals, published in Polish, which were thematically profiled and, on the one hand, passed specialized knowledge to the readers and, on the other, advised how and in what way they could solve everyday problems. Included among these periodicals was a weekly magazine “Monika”, which throughout the whole period of its publication was solely dedicated to the Christian education of children. Specialized pedagogical guidelines provided in each issue, which were called “ten household commandments needed to educate children”, developed in parents, especially mothers, beliefs about the relationship between their religious Catholic faith and the ensuing educational responsibilities. The journal argued that the most important parental duty to their children was the care of relationships between the family members and that they would create exemplary homes, where children not only experienced the true love of God, but also received, under the Decalogue, examples of religious and moral behaviour as well as the code of conduct necessary in relations with others. By adopting such a perspective of understanding the family as the educational environment, maternal qualities were portrayed in the role of the first and most important educator, suggesting what methods and means of interaction she should apply and describing the typical educational mistakes and how to avoid them.