Prawne i ekonomiczne aspekty procesu likwidacji kopalń węgla kamiennego w Polsce

Likwidacja kopalni jest procesem bardzo skomplikowanym, zarówno od strony technicznej jak i finansowej. Proces ten obejmuje likwidację infrastruktury wyrobisk dołowych oraz zabudowy powierzchniowej, a także szereg niezbędnych działań zmierzających do restytucji środowiska naturalnego i zabezpieczenia obszaru kopalni przed zagrożeniami, które mogą występować po zakończeniu eksploatacji. Są to działania kosztowne i pracochłonne, dlatego należy na nie zgromadzić środki jeszcze w trakcie działalności kopalni. W Polsce, od momentu zniesienia dotacji państwowej, jedynym źródłem finansowania likwidacji zakładu górniczego, stanowiącego zasadniczą część kopalni, jest fundusz likwidacyjny. Do momentu znowelizowania ustawy Prawo geologiczne i górnicze (projekt ustawy znajduje się od 2008 r. w Sejmie) fundusz ten tworzony jest ze składek w wysokości od 3 do 10% rocznego odpisu amortyzacyjnego od części środków trwałych. Wysokość tej składki zależna jest od kosztów likwidacji zakładu górniczego oraz od wystarczalności bazy zasobowej i poziomu inwestycji każdej kopalni. W artykule przedstawiono niektóre problemy związane z likwidacją kopalń węgla kamiennego w Polsce, odnoszące się do sfery źródeł finansowania likwidacji oraz wysokości jej kosztów. Na podstawie doświadczeń z likwidacji w latach 1994-2005 kilkudziesięciu kopalń omówiono strukturę kosztów likwidacji zakładu górniczego, a także przedstawiono metody ich szacowania. Zaproponowano sposób ich estymacji bazujący na wyznaczeniu kosztów likwidacji 1 miliona Mg zdolności produkcyjnej kopalni.

Mine decommissioning is both technically and economically a very complicated process. It encompasses closing the underground workings, demolishing the surface infrastructure and taking the steps necessary to restore the environment to its original condition and secure the mine area from any hazards that may arise after the mining has stopped. The works involved to achieve these are costly and time consuming so it is necessary to accumulate appropriate funds to cover for them when the mine is still in operation. In Poland, since the state stopped subsidizing the process, the only source to finance a closure of a site or operations, which is a basic production unit of a mine, is a closure fund. Such a fund is made up contributions amounting to between 3 and 10% of the yearly amortization rate if the appropriate portion of the mine assets. The amount of installments depends on the forecasted cost of a closure as well as the sufficiency of each mine's reserve base and the level of its capital expenditure. The paper presents some of the problems associated with decommissioning of coal mines in Poland related to the sources of their financing and the level of costs involved. Drawing from the experience gained in the years 1994-2005 when some tens of mines were decommissioned the paper discusses a mine closure cost structure together with a method of its estimation. A closure cost estimation method based on an established unit cost of reducing mine production capacity by 1 Mg is proposed.