Miasto - świadek historii: dobro i zło, piękno i brzydota

Wśród pól badawczych dotyczących problematyki miast średnich, jest jedno szczególnie ciekawe i rzadko spotykane. Dotyczy ono takich miast - lub takiego miasta średniej wielkości - które dzięki niezwykłemu zbiegowi uwarunkowań, zostaje wyniesione do godności stolicy. Może to być stolica: państwa, kultury, handlu i przedsiębiorczości, sportu a nawet rozrywki, uciech i hazardu. W tym zbiorze oczywiście status stolicy państwa jest szczególnie prestiżowy dla miasta średniej wielkości. Taki właśnie przykład został niniejszym przebadany i przytoczony. Jest nim stolica Macedonii - Skopje. To unikalne miasto - ważny świadek europejskiej historii, zostało tutaj ukazane w panoramie czasoprzestrzennej. Szczególnie wydobyte zostały trzy urbanistyczno-architektoniczne czasokresy. Są to: pierwotna ewolucja ku statusowi miejskiemu i mini - metropolitalnemu w regionie; - z kolei tragiczny czas katastrofalnego trzęsienia ziemi i fascynującej modernistycznej /późno modernistycznej odbudowy; - wreszcie czasy najnowsze - skrajnie konserwatywny/wsteczny kulturowo Program Skopje 2014. Jest on wykwitem niezdrowej sytuacji politycznej, wynikającej z równie patologicznej wersji transformacji ustrojowej na Bałkanach po 1989 roku. przejawia się zdumiewającym, kiczowatym neo - socrealizmem XXI wieku.

In the fields of scientific research concerning medium-size towns/cities, there is always one that is extraordinary, attractive and rare. Depending on the towns/cities - or the one special town/city - in medium size, which thanks to an unusual set of coincidences or circumstances, is elevated to the position of the capital. It can be a capital of: a state, the culture, of trade and business, sports and even of pleasure, hedonism and gambling. Within this selection surely the position of the capital of a state is particularly prestigious, for a medium-size town/city. Such a sample has been hereby examined and described. This is the capital of the state of Macedonia - Skopje. This unique town/city - an important witness of European history, is here presented as a time-space panoramic view. Exposed are the three urban-architectural time-periods. The first is a period of a primary evolution; from origins - towards a status of a town and specifically a regional mini-metropolis. The second is the tragic time of the catastrophe of the earthquake and the fascinating rebuilding of the modern/late-modern city. Finally - there is contemporary, extremely conservative/reactive Program Skopje 2014. It is the result of an insane political situation, as a result of pathological transformation in the Balkan region after 1989. It occurred in a surprising, kitschy neo-socrealism of the 21st Century.