Jedzenie przez pryzmat komunikacji (perspektywa lingwistyczno-kulturowa)

Autorka przedstawia próbę charakterystyki aktu jedzenia jako „zdarzenia” komunikacyjnego i swoistego tekstu kultury w oparciu o główne założenia modelu komunikacji i teorii informacji, a także ogólnej teorii znaków. Zasadniczy cel szkicu sprowadzał się do rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu jedzenia w aspekcie komunikacji międzyludzkiej. W opisie materiału odwoływano się do wybranych metod i narzędzi badawczych wypracowanych w obrębie semantyki lingwistycznej, zwłaszcza w jej odmianie kulturowej. Źródła materiałowe wykorzystane do badania fenomenu jedzenia zostały zawężone głównie do przestrzeni języka polskiego i kultury polskiej, ale w trakcie analizy przywoływano także niektóre przykłady odnoszące do innych kultur. Konstruując model układu komunikacyjnego dla sytuacji jedzenia w kategoriach lingwistycznych, wyodrębniono podstawową relację pomiędzy wykonawcą czynności (osobą jedzącą) a obiektem tej czynności (pokarmem). Analiza materiału wykazała, że obok wyrażanych werbalnie informacji o tym „kto” je, „co” je czy też „w jaki sposób” je, nie mniej istotną rolę w kodowaniu pewnych znaczeń dla odbiorcy pełnią również towarzyszące im komunikaty niewerbalne (odgłosy jedzenia, mowa ciała osoby jedzącej), jak również sygnały konwencjonalne używane w zastępstwie formuły słownej (przekazywane za pomocą odpowiedniego ułożenia sztućców albo też za pośrednictwem  samej potrawy bądź określonego sposobu konsumpcji).

The article makes an attempt to characterise the act of eating as a communicative event and a cultural text: the analysis is based on the model of communication, theory of information and the general theory of signs. The main objective of the analysis is focused on reconstruction of the linguistic and cultural picture of eating in communication. In the description of the data, references are made to selected research methods and tools of linguistic semantics, particularly in its cultural variant. The data under consideration were initially limited to Polish linguaculture but in the course of analysis examples from other cultures were incorporated. While constructing a communicative model of eating, a basic distinction is made between the performer of an action (the eater) and the object of this action (the food). The analysis of the data reveals that apart from the verbally expressed information about who eats, what they eat, and how they do it. Another significant role in coding meaning is played by the accompanying non-verbal communication (eating-related sounds or the eater’s body language), as well as conventional signals replacing verbal formulas (communication through an arrangement of the cutlery, the dish itself or a specific manner of consumption).