Planowanie małej retencji wodnej w procesie scalenia gruntów na obszarach wiejskich

Scalenie gruntów powinno być traktowane w sposób kompleksowy, jako proces w ramach którego realizowane są wielokierunkowe działania – związane nie tylko z poprawą struktury agrarnej gospodarstw rolnych, lecz również z realizacją koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Do powyższych działań można zaliczyć prace związane z poprawą stanu gospodarki wodnej na obiekcie scaleniowym. Przeprowadzone studia literaturowe oraz badania wskazują, że dobór rozwiązań projektowych z zakresu gospodarki wodnej w procesie scalenia gruntów jest w przeważającej mierze podyktowany kryteriami ekonomicznymi. Rozwiązania nakierowane na poprawę stanu gospodarki wodnej traktowane są w sposób fragmentaryczny. Dąży się bowiem głównie do zwiększenia efektywności produkcji rolniczej, poprzez wprowadzanie rozwiązań z zakresu odbudowy, przebudowy bądź konserwacji i modernizacji istniejących urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i podstawowych. Jednym z rozwiązań, które może być implementowane w ramach procesu scaleniowego, jest realizacja działań z zakresu tzw. małej retencji wodnej. W pracy dokonano analizy rozwiązań projektowych przyjmowanych w procesie scalenia gruntów wpływających na zwiększenie możliwości retencyjnych na obszarach wiejskich na przykładzie wybranego obiektu scaleniowego. W tym celu przeprowadzono badanie dokumentacji geodezyjnej dotyczącej postępowania scaleniowego oraz określono występujące na obiekcie uwarunkowania, które determinują możliwe do zrealizowania w projekcie scalenia rozwiązania. Celem badań będących podstawą niniejszego artykułu było opracowanie podstawowych zasad, którymi powinien kierować się geodeta w wydzielaniu gruntów w celu zapewnienia rezerwy terenowej pod małe zbiorniki retencyjne w trakcie opracowywania projektu scalenia, uwzględniając uwarunkowania formalno-prawne, środowiskowe oraz uwarunkowania wynikające ze sposobu użytkowania i topografii terenu. Scalenie gruntów jest bowiem procesem bardzo złożonym, który wymaga uwzględnienia bogatego zasobu danych o przekształcanym terenie.

The approach to land consolidation projects should be complex, as these are multifunctional actions related to the improvement of inadequate agricultural land use structure and the implementation of sustainable multifunctional rural development policy. Land consolidation actions should also include the improvement of water management in the agricultural production area. However, the scope of land consolidation design solutions in Poland is overwhelmingly dictated only by economic criteria. Solutions aimed at the improvement of water management are treated fragmentarily. The most desirable aim is to intensify the agricultural production by reconstructing and maintaining reasonably designed irrigation and drainage systems. One of the solutions in land consolidation design to improve water management is the implementation of small water retention. The paper describes design solutions adopted in the selected land consolidation project to create water retention in rural areas. Some basic rules are also defined for the surveyors to ensure the provision of land for the implementation of small water retention in the process of land consolidation, which requires considering various data on redesigned site.