Zawartość składników mineralnych w glebach gytiowo-murszowych obiektu Gązwa

Badania przeprowadzono na gytiowisku Gązwa, położonym w makroregionie Pojezierze Mazurskie. Od początku XX w. gytiowisko było wykorzystywane rolniczo po uprzednim sztucznym odwodnieniu jeziora Stama. W profilach gleb gytiowo-murszowych użytkowanych ekstensywnie darniowo i leśnie oznaczono zawartość wybranych składników ogólnych i dostępnych dla roślin. Badano przebieg mineralizacji organicznych związków azotu. Zasobność gleb w fosfor ogólny w całym profilu mieściła się w granicach od 1,31 do 1,70 g P·kg-¹. Całkowita zawartość żelaza była stosunkowo mała. Większa zawartość wapnia ogólnego, w warstwach głębszych świadczy o ługowaniu tego składnika w głąb profilu. Zawartość azotu ogólnego, wynosząca od 6,35 do 41,90 mg·kg-¹ s.m. gleby, była ujemnie skorelowana z popielnością. Wyniki oznaczeń składników rozpuszczalnych w 0,5 mol HCl·dm-³ świadczą, że badane gleby są szczególnie ubogie w potas. Także zasobność w dostępny magnez przeważnie była bardzo niska. Zawartość rozpuszczalnych form wapnia była mała. Wyniki oznaczeń dostępnego fosforu dokonywane wiosną, latem, jesienią i zimą wykazały, że zawartość tego składnika była stale bardzo mała, ponieważ tylko raz przekroczyła 40 mg P₂O₅ · (100 g)-¹ s.m. gleby. Stwierdzono duże zróżnicowanie natężenia procesu mineralizacji azotu. Szczególnie dużo azotu mineralnego uwalniało się podczas wiosny i lata z gleby pod pastwiskiem. Natomiast w glebie leśnej natężenie mineralizacji azotu było dużo mniejsze. W przypadku użytkowania rolniczego potrzebne jest nawożenie badanych gleb fosforem, uzupełnione potasem. W warunkach nasilonej mineralizacji materii organicznej można zrezygnować z nawożenia azotem. Racjonalne użytkowanie rolnicze gytiowisk jest jednak trudne i mało opłacalne. Dlatego obiekty te powinno się przywracać do stanu naturalnego i otaczać ochroną.

Studies were carried out in the Gązwa gyttja object situated in the macroregion of the Mazurian Lake District. This formation has been used for agriculture since the 20th century after Lake Stama was artificially drained. Total content of some components and that available to plants were determined in gyttja-muck soils under grasslands and forests. Mineralization of organic nitrogen compounds was studied. The content of total phosphorus in the soils ranged from 1.31 to 1.70 g P·kg-¹. The content of iron was relatively low. A greater content of total calcium in the deeper layer indicates Ca leaching down the soil profile. The content of total nitrogen, ranging from 6.35 to 41.90 mg·kg-¹ DM of soil, was negatively correlated with the content of ash. Based on the content of components soluble in 0.5 M HCl, the soil under study was found to be particularly deficient in potassium. Moreover, the content of available form of magnesium was generally very low. The content of soluble Ca was also very low. The content of available phosphorus analysed in spring, summer, autumn and winter was found to be permanently very low because it only sporadically exceeded 40 mg P₂O₅·(100 g)-¹ DM of soil. The intensity of nitrogen mineralization was differentiated. Considerable amounts of mineral ni-trogen were released in spring and summer from the soil from under pasture. On the other hand, nitrogen mineralization rate in the forest soil was significantly lower. When used agriculturally, the soils under study need fertilisation with phosphorus supplemented with potassium. At intensive mineralization of organic matter, nitrogen fertilisation is not necessary. Rational agricultural use of gyttja formations is difficult and cost ineffective. Therefore, these formations should be restored to their natural status and protected.