Trwałość pastwiskowych mieszanek odmian traw i motylkowatych drobnonasiennych wybranych do użytkowania w gospodarstwie ekologicznym

Badania realizowano w latach 2006-2010 w ZDITP w Biebrzy, na łące trwałej, na glebie organicznej, mułowo-torfowomurszowej. Doświadczenia założono w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, na poletkach o powierzchni 15 m2. Zaprojektowaną do użytkowania pastwiskowego w gospodarstwie ekologicznym mieszankę (tzw. modelową) P1, oceniano na tle mieszanek P2- zakupionej i P3- kontrolnej (uproszczonej) oraz gatunku wskaźnikowego Lolium perenne L. (4n) odm. Barista P4. Stosowano nawożenie: P2O5 – 50 kg/ha wiosną; K2O – 60 kg/ha (po 30 kg wiosną i latem). Ruń koszono 5-krotnie, badano zmiany składu botanicznego (metodą szacunkową), wysokość runi w dniu koszenia oraz wielkość plonu s.m. i jego jakość (metoda Filipka, 1973). Po 5 latach symulowanego użytkowania pastwiskowego wypadły wysiane w mieszankach: Trifolium repens L. Astra i Riesling oraz Festuca pratensis Huds. Skra i Agrostis gigantea Roth Mieta. Najmniejsze zmiany zaobserwowano w mieszance P1, a największe w runi obiektu P4 (Lolium perenne L. Baristra). Spośród wysianych gatunków najtrwalsze okazały się Poa pratensis L. Skiz, a także Phleum pratense L. Skala i Festuca rubra L. Atra. Z traw niewysianych największe znaczenie miały Poa pratensis L. i Poa annua L., a z chwastów Ranunculus repens L., lepiej znoszący nadmierne uwilgotnienie. Porównywane mieszanki pastwiskowe lepiej odrastały w okresie letnim (pokos III i IV), bez istotnego zróżnicowania między sobą. Wysokość runi bardziej zależała od warunków wilgotnościowych i pokosu niż rodzaju mieszanek, zwłaszcza w kolejnych latach użytkowania. Zaobserwowano tendencję większej stabilności mieszanki modelowej P1, związaną z większą stabilnością jej składu gatunkowego. Łączne plony poszczególnych mieszanek były wyrównane (od 18,69 do 20,76 t.ha-1). Nieznacznie większe plony uzyskano z mieszanek uproszczonej P3 i modelowej P1, najmniejsze z Lolium perenne L. w siewie czystym (największa degradacja runi). Większe zróżnicowanie plonów wystąpiło w pokosach i latach, na skutek wpływu warunków termicznych i wilgotnościowych. Wartość paszowa porównywanych mieszanek, mierzona liczbą wartości użytkowej Lwu, była wyrównana: bardzo dobra i dobra, z wyjątkiem runi obiektu P4 (Lolium perenne L. odm. Baristra), której jakość w wyniku silnej degradacji w ostatnim roku badań, była mierna (Lwu = 5,92). Jakość runi mieszanki modelowej P1 (dostosowanej do siedliska) była bardzo dobra (Lwu = 8,0-9,0) w całym okresie badań, co wynikało z mniejszego zakresu zmian składu botanicznego tej mieszanki. Zaobserwowane zmiany świadczą o zanikaniu różnic wynikających ze składu wysianych mieszanek oraz o wykształcaniu się zbiorowisk dostosowanych florystycznie do panujących warunków siedliskowych. Właściwy dobór gatunków i ich odmian do mieszanek spowalnia ten proces.

Studies were carried out in the years 2006-2010 in the Experimental Farm of the ITP in Biebrza on permanent meadow situated on mud-peat-muck organic soil. Experiments were set up in a random block system in four repetitions on 15 m2 plots. A mixture (the so-called model mixture P1) designed for pasture use in an organic farm was compared with the purchased mixture P2, control (simplified) mixture P3 and an indicator species Lolium perenne L. 4n Barista (P4). Experiment was fertilized with 50 kg P2O5/ha in spring and with 60 kg K2O/ha (30 kg in spring and summer). Sward was mown 5 times. Botanical composition was analysed with the approximate method, sward height was measured on the day of mowing, dry weight yield and its quality was analysed with the method of Filipek (1973). Trifolium repens L. Astra and Riesling, Festuca pratensis Huds. Skra and Agrostis gigantea Roth Mieta sown in mixtures disappeared after 5 years of simulated pasture use. The smallest changes were observed in P1 mixture and the greatest – in the sward of P4 variant (Lolium perenne L. Baristra). Poa pratensis L. Skiz, Phleum pratense L. Skala and Festuca rubra L. Atra appeared most persistent among sown species. Most important from among unsown grasses were Poa pratensis L. and Poa annua L. and from among weeds - a stoloniferous Ranunculus repens L. more tolerant of excessive moisture. Mixtures grew best in the summer period (the 3rd and 4th cut) without significant differences between mixtures. Sward height depended more on moisture conditions and cuts than on mixture types, especially in subsequent years of grassland use. Total yields of particular mixtures were similar (from 18.69 to 20.76 t/ha); slightly larger for simplified (P3) and model (P1) and smallest for P4 variant (Lolium perenne L. Baristra) in pure sowing due to the highest soil degradation. A greater differentiation of yields was found among cuts and years with the most important effect of thermal and moisture conditions. Fodder value measured with the number of utility value was very good and good with the exception of P4 sward (Lolium perenne L.) which, due to a strong degradation in the last study year was mean (Lwu 5.92). Sward of the model mixture P1 was of very good quality (Lwu 8.0-9.0) during the whole study period which was a result of minor changes in its botanical composition. Observed changes evidence diminishing differences resulting from the composition of sown mixtures and the development of communities floristically adapted to habitat conditions. However, proper selection of species and their varieties for mixtures may slow down this process.