Środki poprawczo-wychowawcze stosowane wobec małoletnich więźniów w Królestwie Polskim (do 1867 r.)

Wprowadzenie: W okresie autonomicznym Królestwa Polskiego odpowiedzialność karna groziła już siedmioletnim dzieciom. Tragiczną konsekwencją przestępczości nieletnich była kara więzienia, w trakcie której małoletni odbywali ją wspólnie ze zdemoralizowanymi więźniami dorosłymi. Przeciwdziałać temu zjawisku miały środki oddziaływania poprawczo-wychowawczego. Cel badań: Celem artykułu jest prezentacja środków poprawczo-wychowawczych w świetle rozwiązań normatywnych wobec małoletnich więźniów w okresie autonomicznym Królestwa Polskiego. Badaniu poddano źródła instytucjonalne w postaci przepisów kodeksów karnych, odezw Rady Administracyjnej, rozporządzeń Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych oraz regulaminów więziennych odnoszących się do nieletnich przestępców i małoletnich więźniów. Stan wiedzy: W historii pedagogiki resocjalizacyjnej brakuje syntetycznego opracowania na temat nauczania małoletnich w więzieniach w okresie autonomicznym Królestwa Polskiego. Nieliczne wyniki badań koncentrujące się na ówczesnym stanie oświaty więziennej, tylko marginalnie odnoszą się do nauki dzieci w więzieniach. Problematyką tą zajmowali się zarówno XIX-wieczni działacze społeczni, jak i badacze w latach międzywojennych. W okresie powojennym odnajdziemy ją także incydentalnie w monografiach poświęconych resocjalizacji nieletnich. Podsumowanie: Pomimo że naczelnym celem polityki zaborcy wobec dzieci była rusyfikacja, to podejmowane w więzieniach starania, dzięki społecznemu zaangażowaniu penitencjarystów, przyczyniały się do ich moralnej poprawy.

Introduction: During the autonomous period of the Kingdom of Poland, seven-year-old children were already under criminal responsibility. Tragic consequence of juvenile delinquency was imprisonment, during which minors served the sentence with demoralized adult prisoners. Corrective and educational measures were to counteract this phenomenon. Research Aim: The aim of the article is to present corrective and educational measures in the light of legal solutions for juvenile prisoners in the autonomous period of the Kingdom of Poland. Institutional sources in the form of penal code, regulations of the Administrative Council, regulations of the Government Commission for Internal and Clergy Affairs and prison regulations relating to juvenile offenders and juvenile prisoners were analyzed. Evidence-based Facts: In the history of rehabilitation pedagogy, there is no synthetic study on teaching minors in prisons during the autonomous period of the Kingdom of Poland. The few research results focusing on the state of prison education at that time, only marginally refer to the education of children in prisons. These issues were dealt with by both nineteenth-century social activists and researchers in the interwar period. In the post-war period, we can also find it incidentally in monographs devoted to the rehabilitation of minors. Summary: Despite the fact that the main goal of the partition policy towards children was Russification, the efforts made in prisons, thanks to the social commitment of penitentiaries, contributed to their moral improvement.