Ocena zagrożenia gazami kopalnianymi na terenie likwidowanej kopalni KWK "Niwka-Modrzejów"

Likwidacja kopalń węgla kamiennego, a szczególnie zaprzestanie pompowania wód kopalnianych, powoduje rekonstrukcję karbońskiego piętra wodonośnego, co z kolei wiąże się z intensyfikacją dopływu gazów do strefy przypowierzchniowej (tzw. "efekt tłoka"). Zjawisko przemieszczania się gazów kopalnianych ku powierzchni w zlikwidowanych kopalniach ulega również znacznej intensyfikacji w związku z zatrzymaniem pracy wentylatorów. Zatrzymanie pracy wentylatorów przyczynia się bowiem do akumulacji gazów w wyrobiskach i zrobach poeksploatacyjnych. Metoda powierzchniowego zdjęcia geochemicznego jest szczególnie przydatna dla wykrywania migracji metanu oraz gazów toksycznych z kopalń węgla kamiennego będących w trakcie likwidacji. W artykule przedstawiono wyniki badań geochemicznych wykonanych w rejonie KWK "Niwka-Modrzejów". Uzyskane wyniki badań i ich relacje w stosunku do istniejącego modelu geologiczno-złożowego potwierdzają, że intensyfikacja przepływu gazów kopalnianych ku powierzchni odbywa się przez strefy nieciągłości tektonicznych oraz spękań i rozluźnień w górno-karbońskich skałach osadowych. Zasadniczą rolę w ograniczaniu migracji gazów kopalnianych odgrywa nadkład utworów karbonu, tzn. jego miąższość i litologia.

Closing of hard coal mines, especially stopping the process of mine's water pumping, results in a reconstruction of the Carboniferous water-bearing horizon, leading to the intensification of gas flux to the near-surface zone ("piston effect"). Stopping the fans considerably enhances the movement of mine's gases towards the surface in closed mines. Stopping the fans results in accumulation of gases in workings and old workings. The surface method of geochemical mapping is especially useful for detecting methane and toxic gases migration from hard coal mines in the process of their closing. The results of geochemical analyses performed in the area of the hard coal mine "Niwka-Modrzejów" are presented in the paper. The obtained results and their comparison with the existing geological-reservoir model prove that intensification of mine's gases flow towards the surface continues through the zones of tectonic discontinuities, crackings, loosened zones in the Upper-Carboniferous sedimentary rocks. The thickness and lithology of the onlying overburden, plays a decisive role in the limitation of mine's gases migration.