Przemieszczona tożsamość. Kino PRL wobec problemu Ziem Zachodnich

W artykule został podjęty problem „tożsamości przemieszczonej” rozumianej jako odgórny - narodowy i społeczny - projekt dla przestrzeni pojałtańskich. Chociaż celem projektu była homogenizacja narodowa oraz integracja w nowych granicach geograficznych i ustrojowych, faktycznie wywołał on kryzys przynależności i identyfikacji, dziedziczony przez kolejne pokolenia powojennych mieszkańców nowych terenów. Przedmiotem badań  autorki są polskie filmy fabularne z lat 1956-1970, które stanowią reprezentację tytułowego zagadnienia,  a których udział  w recepcji „Ziem Odzyskanych” był znaczący.  Twórcy tych filmów podejmowali temat migracji, osadnictwa i zagospodarowywania nowych obszarów, przez co zasadniczo wpływali na kształt zbiorowej wyobraźni. Analizie poszczególnych utworów towarzyszą pytania o to, w jaki sposób kino uczestniczyło w procesach konstrukcji monoetniczności, a także - na ile wyrażało racje polityczne oraz ukazywało życie codzienne, problemy adaptacyjne i konflikty społeczne. Celem podjętych badań jest uzupełnienie dotychczasowej wiedzy z zakresu historii kina polskiego okresu PRL oraz jego kontekstów politycznych i społeczno-kulturowych związanych z tematyką Ziem Zachodnich.

The article addresses the problem of a “displaced identity” understood as a top-down national and social project for post-Yalta spaces. Although its aim was national homogenization and integration within new geographical and political boundaries, the project actually triggered a crisis of belonging and identification, inherited by subsequent generations of post-war inhabitants of the new territories. The study is devoted to Polish feature films from the years 1956–1970, which refer to the article title and whose role in the reception of the “Recovered Territories” was significant. By addressing the topics of migration, settlement, development of new areas, they essentially influenced the shape of the collective imagination. The presented analyses are accompanied by questions on the role of cinema in the processes of mono-ethnicity shaping, as well as on the scope of political ideas, everyday life, adaptation problems, and social conflicts depicted in the films. The research is intended to complement the existing knowledge on the history of the PRL cinema, as well as its political and socio-cultural contexts related to the issues concerning the Western Territories.