Środowiskowe i produkcyjne skutki przyorywania słomy – wyniki wieloletniego doświadczenia polowego

Celem badań przedstawionych w niniejszym opracowaniu było poznanie długofalowych skutków środowiskowych i produkcyjnych różnej częstotliwości przyorywania słomy w zmianowaniu ozimin: rzepak-pszenica-pszenżyto. W wyniku wieloletniego (21 lat) nieprzyorywania słomy żadnej z roślin uprawianych w wymienionym zmianowaniu, zawartość w glebie próchnicy spadła z początkowej wartości 14,6 g∙kg-1 s.m. do 14,4 g∙kg1s.m. gleby, natomiast przyorywanie słomy jednej rośliny w zmianowaniu, czyli rzepaku, spowodowało zwiększenie zawartości próchnicy w badanej glebie do 15,0 g∙kg-1 s.m. gleby. Pozostawianie i przyorywanie słomy dwóch roślin w zmianowaniu, tj. rzepaku i pszenicy, przyczyniło się do jeszcze większego wzbogacenia gleby w próchnicę, a przyorywanie słomy wszystkich 3 gatunków roślin skutkowało największym przyrostem zawartości (do 16,2 g∙kg-1 s.m.) tego składnika w glebie. W przeprowadzonych badaniach nie stosowano wapnowania gleby i w efekcie jej odczyn we wszystkich obiektach doświadczalnych obniżył się z początkowej wartości pH 6,2 do pH 5,0 - 5,1, najprawdopodobniej na skutek wieloletniego stosowania nawozów mineralnych, a zwłaszcza stosunkowo wysokich dawek N pod rzepak. W porównaniu do wartości wyjściowych, zawartość przyswajalnego potasu (K2O) w glebie zwiększyła się, natomiast zmniejszyła się zawartość przyswajalnego fosforu (P2O5) i magnezu (Mg), zapewne w wyniku obniżenia się odczynu gleby. W omawianym doświadczeniu stosowanie słomy nie dało wyraźnych efektów nawozowych w postaci istotnych przyrostów plonów (w stosunku do obiektu bez słomy) ziarna badanych zbóż, tylko w przypadku rzepaku stwierdzono lepsze plonowanie tej rośliny wraz ze wzrostem częstotliwości przyorywania słomy w zmianowaniu. Uzyskane wyniki wskazują, że w trosce o dobry stan gleb, rolnicy prowadzący gospodarstwa bezinwentarzowe i stosujący uproszczone płodozmiany zbożowe, powinni przyorywać słomę co najmniej jednej rośliny, a najlepiej dwóch, bowiem prowadzi to do nagromadzania się w glebie próchnicy, która ma duży wpływ na biologiczne, chemiczne i fizyczne właściwości gleb.

The aim of this study was to analyze long-term environmental and production effects of the frequency of straw incorporation into the soil in the rotation of winter crops: rape-wheat-triticale. After 21 years of crop rotation with straw removal the SOM level in the soil decreased to 14.4 g∙kg-1 soil DM, compared to that in 1997 (14.6 g∙kg-1). However, when straw of one crop (rape) per rotation was incorporated the content of SOM increased to 15.0 g∙kg-1 soil DM, and to 15.6 and 16.0 g∙kg-1 when straw of two and three crops, respectively, was ploughed in. Straw retention had also a beneficial effect on the content of labile fractions of SOM (hot water extractable C and N). In this study no soil liming was applied which resulted in soil pH decrease from the initial pH 6.2 to pH 5.0-5.1 at the end of the experiment. In comparison to the initial values, the soil contained more available K2O and lower amounts of P2O5 and Mg, probably due to soil acidification. Grain yields and yield components of wheat and triticale were not significantly affected by straw incorporation, but in the case of rape seed yields increased with more frequent straw incorporation. The presented results indicate, that farmers practicing non-livestock farming or simplified cereal rotations in the care of soil quality should retain on the field and plough in straw of at least one crop, or preferably two crops per rotation, as it results in the accumulation soil organic matter and thus in the improvement of biological, chemical and physical soil properties.