Ocena narażenia zawodowego na pyły drewna pracowników przemysłu meblarskiego w Polsce

Wstęp Narażenie zawodowe na pyły drewna może powodować szkodliwe następstwa zdrowotne. Przede wszystkim stanowią one zagrożenie dla zdrowia pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu drzewnego. Ocena szkodliwego oddziaływania pyłów drewna, jak również interpretacja wyników pomiarów stężeń prowadzonych w celu oceny narażenia zawodowego, jest bardzo trudnym i skomplikowanym zadaniem. Problemy te wynikają z możliwości występowania w powietrzu na stanowiskach pracy pyłów drewna pochodzących z kilkudziesięciu gatunków drzew należących do 2 gromad – nagonasiennych (drzewa iglaste) i okrytonasiennych (drzewa liściaste), a także różniących się składem chemicznym i gęstością (twardością). Materiał i metody Pył całkowity i frakcję respirabilną na stanowiskach pracy w zakładach przemysłu meblowego oznaczano metodą filtracyjno-wagową, zgodnie z normami PN-Z-04030-05:1991 i PN-Z-04030-06:1991. Próbki powietrza do badań pobierano, stosując zasady dozymetrii indywidualnej. Wyniki Stężenia pyłu całkowitego wynosiły 0,84–13,92 mg/m³, a stężenia frakcji wdychalnej, uzyskane po przeliczeniu pyłu całkowitego po zastosowaniu współczynnika 1,59, 1,34–22,13 mg/m³. Stężenia frakcji respirabilnej wynosiły 0,38–4,04 mg/m³, co stanowi średnio ok. 25% frakcji wdychalnej. Najwyższe stężenia obydwu frakcji pyłu drewna występowało na stanowiskach szlifowania, a najniższe podczas frezowania materiałów stosowanych do produkcji mebli. Wnioski Wyniki pomiarów stężeń pyłów drewna mieszanego w zakładach produkujących meble wskazują, że udział frakcji respirabilnej we frakcji wdychalnej tych pyłów jest znaczny. Z uwagi na ustalenie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) dla frakcji wdychalnej pyłów drewna konieczne jest zastąpienie dotychczas stosowanych próbników do oznaczania pyłu całkowitego próbnikami, które zapewnią ilościowe wyodrębnienie frakcji wdychalnej pyłów drewna zgodnie z konwencją tej frakcji określoną w normie PN-EN 481:1998. Med. Pr. 2017;68(1):45–60

Background Occupational exposure to wood dust can be responsible for many different harmful health effects, especially in workers employed in the wood industry. The assessment of wood dust adverse effects to humans, as well as the interpretation of its concentration measurements carried out to assess potential occupational exposure are very difficult. First of all, it is due to possible occurrence of different kind of wood dust in the workplace air, namely wood dust from dozens of species of trees belonging to 2 kinds of botanical gymnosperms and angiosperms, as well as to its different chemical composition. Material and Methods Total dust and respirable wood dust in the workplace air in the furniture industry was determined using the filtration-gravimetric method in accordance with Polish Standards PN-Z-04030-05:1991 and PN-Z-04030-06:1991. Air samples were collected based on the principles of individual dosimetry. Results Total dust concentrations were 0.84–13.92 mg/m³ and inhalable fraction concentrations, obtained after the conversion of total dust by applying a conversion factor of 1.59, were 1.34–22.13 mg/m³. Respirable fraction concentrations were 0.38–4.04 mg/m³, which makes approx. 25% of the inhalable fraction on average. The highest concentrations occurred in grinding and the lowest during milling processes of materials used in the manufacture of furniture. Conclusions The results indicate that the share of respirable fraction in the inhalable fraction of wood dust is considerable. Due to the determination of the threshold limit value (TLV) for the inhalable fraction of wood dust, it is necessary to replace the previously used samplers for total dust with samplers that provide quantitative separation of wood dust inhalable fractions in accordance with the convention of this fraction as defined in PN-EN 481:1998. Med Pr 2017;68(1):45–60