Polimorfizm genów kodujących białka naprawy DNA a zawodowe i środowiskowe narażenie na ołów, arsen i pestycydy

Polimorfizm genetyczny wiąże się z występowaniem w populacji co najmniej 2 różnych alleli w danym locus z częstością większą niż 1%. Wyróżniamy m.in. polimorfizm pojedynczego nukleotydu (single nucleotide polymorphism – SNP) i polimorfizm zmiennej liczby powtórzeń tandemowych. Występowanie określonych polimorfizmów w genach kodujących enzymy naprawy DNA jest związane z szybkością i wydajnością naprawy DNA oraz może chronić lub narażać daną osobę na skutki działania określonego ksenobiotyku. Związki chemiczne takie, jak ołów, arsen i pestycydy odznaczają się dużą toksycznością. Opisano wiele różnych polimorfizmów genów kodujących enzymy naprawy DNA, które mają wpływ na skuteczność naprawy uszkodzeń DNA indukowanych przez te ksenobiotyki. W przypadku ołowiu zbadano wpływ polimorfizmów genów: APE1 (apurinic/apyrimidinic endonuclease 1 – endonukleaza miejsca apurynowego/apirymidynowego) (rs1130409), hOGG1 (human 8-oxoguanine glycosylase – glikozylaza 8-oksyguaniny) (rs1052133), XRCC1 (X-ray repair cross-complementing protein group 1 – białko biorące udział w naprawie DNA przez wycinanie zasad) (rs25487), XRCC1 (rs1799782) oraz XRCC3 (X-ray repair cross-complementing protein group 3 – białko biorące udział w naprawie DNA przez rekombinację homologiczną) (rs861539). Dla arsenu przedstawiono w niniejszej pracy wyniki badań dotyczących następujących polimorfizmów: ERCC2 (excision repair cross-complementing – białko biorące udział w naprawie DNA przez wycinanie nukleotydów) (rs13181), XRCC3 (rs861539), APE1 (rs1130409) oraz hOGG1 (rs1052133). W odniesieniu do pestycydów w pracy przedstawiono zarówno osobny, jak i łączny wpływ polimorfizmów genów takich, jak XRCC1 (rs1799782), hOGG1 (rs1052133), XRCC4 (X-ray repair cross-complementing protein group 4 – białko biorące udział w naprawie DNA przez łączenie końców niehomologicznych) (rs28360135) i genu kodującego enzym detoksykacyjny paraoksonazę PON1 (paraoxonase 1) (rs662). Med. Pr. 2018;69(2):225–235

Genetic polymorphism is associated with the occurrence of at least 2 different alleles in the locus with a frequency higher than 1% in the population. Among polymorphisms we can find single nucleotide polymorphism (SNP) and polymorphism of variable number of tandem repeats. The presence of certain polymorphisms in genes encoding DNA repair enzymes is associated with the speed and efficiency of DNA repair and can protect or expose humans to the effects provoked by xenobiotics. Chemicals, such as lead, arsenic pesticides are considered to exhibit strong toxicity. There are many different polymorphisms in genes encoding DNA repair enzymes, which determine the speed and efficiency of DNA damage repair induced by these xenobiotics. In the case of lead, the influence of various polymorphisms, such as APE1 (apurinic/apyrimidinic endonuclease 1) (rs1130409), hOGG1 (human 8-oxoguanine glycosylase) (rs1052133), XRCC1 (X-ray repair cross-complementing protein group 1) (rs25487), XRCC1 (rs1799782) and XRCC3 (X-ray repair cross-complementing protein group 3) (rs861539) were described. For arsenic polymorphisms, such as ERCC2 (excision repair cross-complementing) (rs13181), XRCC3 (rs861539), APE1 (rs1130409) and hOGG1 (rs1052133) were examined. As to pesticides, separate and combined effects of polymorphisms in genes encoding DNA repair enzymes, such as XRCC1 (rs1799782), hOGG1 (rs1052133), XRCC4 (X-ray repair cross-complementing protein group 4) (rs28360135) and the gene encoding the detoxification enzyme PON1 paraoxonase (rs662) were reported. Med Pr 2018;69(2):225–235