Współczesne problemy retencji wód

Przed Państwem kolejna monografia stanowiąca podsumowanie organizowanej wspólnie z Komitetem Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk, a od kilku lat również ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego, Ogólnopolskiej Szkoły Gospodarki Wodnej. Tym razem wydawnictwo poświęcono szeroko pojętej problematyce retencjonowania wód. Dyskusja nad tym zagadnieniem jest prowadzona w naszym kraju regularnie od wielu lat. Polska doświadcza dużej zmienności czasowej występowania zasobów powodowanej zjawiskami klimatycznymi, co nie jest w sposób wystarczający rekompensowane przez możliwości retencyjne. Niniejszą monografię podzielono na trzy części. W pierwszej zamieszczono rozdziały stanowiące niejako wprowadzenie do zagadnienia oraz określające pozycję małej retencji w gospodarce wodnej. Działania związane z rozwojem tej formy retencji od lat służą łagodzeniu skutków niedoborów wód powodowanych zmiennością sezonową i przestrzenną. Szczególnie, gdy proponowane rozwiązania nie naruszają walorów przyrodniczych rzek i dolin rzecznych. Proces decyzyjny odnoszący się do działań zarówno inwestycyjnych (technicznych), jak i nietechnicznych (rozwiązania prawne, organizacyjne) zawsze odbywa się w odniesieniu do kwestii ekonomicznych. Dlatego też w tej części monografii prezentujemy Państwu dwa artykuły odnoszące się do zagadnień związanych z ekonomicznym i statystycznym ujęciem małej retencji. Jak ważne są kwestie ekonomii w planowaniu działań i uświadamianiu społeczeństwa w zakresie gospodarki wodnej świadczy fakt, że w jednym z rozdziałów zawarto postulat wyodrębnienia w badaniach naukowych i dydaktyce nowej dyscypliny o nazwie ekonomika stepowienia i pustynnienia. Część druga monografii koncentruje się wokół zagadnień związanych ze zbiornikami retencyjnymi, w tym na monitoringu i ich osłonie w trakcie powodzi. Tematyka zarządzania ryzykiem powodziowym budzi duże emocje medialne, ale przede wszystkim jest niezwykle istotna ze względu na postępujący rozwój systemów służących wczesnemu ostrzeganiu ludności na terenach zagrożonych. Podejmowanie działań związanych z ograniczaniem ryzyka wystąpienia negatywnych skutków związanych z powodzią może być sprawniejsze dzięki prowadzeniu analiz z wykorzystaniem technik GIS. Modelowanie oparte na danych wysokiej jakości umożliwia bezpieczną eksploatację zbiorników i optymalne wykorzystanie rezerwy powodziowej. W tej części monografii przedstawiono również – na przykładzie zbiornika Klimkówka – problematykę kumulacji zanieczyszczeń w osadach dennych zbiorników zaporowych. W trzeciej części znalazły się opracowania charakterystyk opadów atmosferycznych w różnych częściach Polski. Szczegółowej analizie poddano opady, które wystąpiły w listopadzie 2011 r. w Karpatach – był to jeden z najbardziej suchych listopadów w tym regionie w całym okresie pomiarów instrumentalnych. Uwagę poświęcono również opadom o sumie dobowej powyżej 30 mm, które wystąpiły w prawie sześćdziesięcioletnim okresie pomiarów. Opady wysokie i ich przestrzenny rozkład oraz zmienność czasowa mają szczególe znaczenie w kontekście zachodzących zmian w zagospodarowaniu terenu, a co się z tym wiąże – wzrostu negatywnych następstw tego typu ulewnych deszczy. Pomocnym źródłem danych w zakresie opadów burzowych występujących nad obszarami zurbanizowanymi są dane radarowe (co przestawiono w artykule poświęconym burzom w Krakowie). Uzupełnione wskazaniami z sieci pomiarowej stanowią nieodzowne źródło informacji w zakresie szacowania potencjalnych skutków tych gwałtownym zjawisk pogodowych. Monografię zamyka opracowanie poświęcone charakterystyce opadów i pokrywy śnieżnej w północno-zachodniej Polsce w latach 1981-2015. Obserwowany w Szczecinie wzrost liczby dni z burzą wiąże się z postępującymi zmianami warunków klimatycznych na obszarze miasta, co potwierdzają dane ze stacji synoptycznej IMGW-PIB. Jak podają Autorzy, praca powstała w ramach opracowanego dla Szczecina planu adaptacji do zmian klimatu.