Muzea filmowe w Polsce – oferta i zwiedzający

W analizach turystyki filmowej często podkreśla się, że jest to zjawisko chimeryczne, trudne do zarządzania i szybko przemijające. Ważne jest więc stworzenie trwałych atrakcji, które niezależnie od zmieniającej się koniunktury na rynku turystycznym i filmowym będą przyciągały miłośników kina. Mogą to być np. muzea filmowe. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji (wielkość i charakter zbiorów, tematyka ekspozycji, dodatkowa działalność itd.) zidentyfikowano w Polsce kilkanaście placówek o charakterze muzealnym, których ekspozycje związane są w różny sposób z kinematografią. Podzielono je na pięć grup: właściwe muzea filmowe, izby pamięci, placówki paramuzealne, inne muzea związane z filmem oraz muzea nieistniejące (zlikwidowane). W drugiej części artykułu dokonano charakterystyki osób odwiedzających cztery instytucje (Muzeum Kinematografii w Łodzi, Fabryka „Emalia” Oskara Schindlera w Krakowie, Muzeum Dobranocek w Rzeszowie, Muzeum Kargula i Pawlaka w Lubomierzu). Na podstawie udostępnionych ogólnych statystyk muzealnych określono poziom frekwencji, strukturę widzów (w tym sylwetki typowych odwiedzających) i sezonowość ruchu turystycznego. Ewenementem na tle pozostałych placówek jest Fabryka „Emalia” Oskara Schindlera w Krakowie. Z uwagi na liczbę zwiedzających (ponad 400 tys.) i zasięg oddziaływania (przewaga turystów z zagranicy) ma rangę międzynarodową. Potencjał innych muzeów jak na razie jest jednak słabo wykorzystywany.

Analyses of film tourism often stress the fact that it is a chimeric phenomenon, difficult to manage and transient. Thus, it is important to create permanent attractions that would draw film lovers, irrespective of the changing conjuncture on the tourist and film market. Those can be, for instance, film museums. As a result of the conducted inventory (size and character of collection, topic of exposition, additional activity, etc.) more than a dozen facilities of museum character whose expositions are in different ways connected with cinematography were identified in Poland. They were divided into five groups: film museums proper, halls of memory, institutions related to museums, other museums connected with film and defunct museums (closed down). The second part of the paper characterises visitors to four institutions (Museum of Cinematography in Lodz, Oskar Schindler’s Enamel Factory in Krakow, Bedtime Cartoons Museum in Rzeszow, Kargul and Pawlak Museum in Lubomierz). On the basis of the available general museum statistics, the level of frequency, visitors’ structure (including characteristics of typical visitors) and seasonality of the tourist traffic were determined. Oskar Schindler’s Enamel Factory in Krakow is a rarity against all the other facilities. Due to the number of visitors (over 400 thousand) and the range of impact (prevalence of foreign tourists), it has an international status. In turn, the potential of other museums has, so far, been poorly used.