Instytucja ombudsmana języka państwowego na Ukrainie: uwarunkowania, podstawy prawne, działalność

Po trzydziestu latach od odzyskania przez Ukrainę niepodległości w wielu dziedzinach życia społecznego język ukraiński jako język państwowy nadal jest ignorowany, eliminowany lub marginalizowany. Umocowanie w Konstytucji Ukrainy z 1996 roku państwowego statusu dla tego języka nie zapewniło mu de facto takiej funkcji z uwagi na postkolonialną dominację języka rosyjskiego, poradziecką spuściznę w postaci nieprzestrzegania prawa i bezkarność w łamaniu przepisów. Aneksja Krymu i agresja rosyjska na wschodzie Ukrainy pod pretekstem obrony rosyjskojęzycznej ludności uświadomiły elitom władzy i obywatelom Ukrainy znaczenie kwestii językowej dla bezpieczeństwa państwa i uwarunkowały potrzebę instytucjonalno-prawnej ochrony języka ukraińskiego jako państwowego. Powołanie instytucji ombudsmana języka państwowego stało się nowym elementem w systemie prawnym Ukrainy. Działalność ombudsmana w zakresie kontroli używania języka państwowego, jego ochrony, funkcjonowania i rozwoju jest skutecznym instrumentem realizacji polityki językowej państwa. Ochrona prawna języka ukraińskiego jako państwowego i powołanie instytucji ombudsmana językowego jest pozytywnie odbierana przez większość społeczeństwa ukraińskiego. Krytyka ze strony środowisk prorosyjskich i władz Rosji pokazuje, jak ważną rolę odgrywa kwestia językowa w wojnie hybrydowej z Rosją.

Thirty years after Ukraine regained independence, in many areas of social life, Ukrainian as the state language is still ignored, eliminated or marginalized. The state status for this language in the Ukrainian Constitution of 1996 did not grant it such a function due to the post-colonial domination of the Russian language, the post-Soviet legacy of non-compliance with the law and impunity in breaking the law. The annexation of Crimea and Russian aggression in eastern Ukraine, under the pretext of defending the Russian-speaking population, made the ruling elite and Ukrainian citizens aware of the importance of the language issue for state security and conditioned the need for institutional and legal protection of the Ukrainian language as a state language. The establishment of the institution of the ombudsman of the state language has become a new element in the legal system of Ukraine. The ombudsman's activity in the field of controlling the use of the state language, its protection, functioning and development is an effective instrument for the implementation of the state's language policy. The legal protection of the Ukrainian language as a state language and the establishment of the institution of the linguistic ombudsman is received positively by the majority of Ukrainian society. Criticism from pro-Russian circles and the Russian government shows how important role the language issue plays in the hybrid war with Russia.

Спустя 30 лет после восстановления независимости Украины во многих сферах общественной жизни украинский как государственный язык по-прежнему игнорируется, искореняется или маргинализируется. Тот факт, что этому языку был присвоен статус государственного в Конституции Украины 1996 года, не наделил его defactoтакой функцией из-за постколониального господства русского языка, постсоветского наследия несоблюдения законов и безнаказанности за правонарушения. Аннексия Крыма и российская агрессия на востоке Украины под предлогом защиты русскоязычного населения вынудили правящую элиту и граждан Украины осознать важность языковой проблемы для государственной безопасности и обусловили необходимость институциональной и правовой защиты украинского языка как государственного. Создание института омбудсмена государственного языка стало новым элементом правовой системы Украины. Деятельность омбудсмена в области контроля использования государственного языка, его защиты, функционирования и развития является эффективным инструментом реализации языковой политики государства. Правовая защита украинского языка как государственного и создание института языкового омбудсмена положительно воспринимается большинством украинского общества. Критика со стороны пророссийских кругов и российских властей показывает важность языкового вопроса в гибридной войне с Россией.