Schemat składniowy jako idiom – prolegomena do frazeologii operacyjnej

Celem artykułu jest wstępna charakterystyka frazeologii operacyjnej, której kształt wyłania się z gramatyki operacyjnej Andrzeja Bogusławskiego. Rozważania w pierwszym podrozdziale szkicu – osadzone na gruncie amerykańskiej filozofii neopragmatystycznej – dotyczą statusu ontologicznego idiomów. Dwie następne partie tekstu są poświęcone, kolejno, terminom: schemat syntaktyczny oraz frazeologizm aktualny. Drugie ze wskazanych wyrażeń oznacza realizację tekstową związku frazeologicznego, tzn. elementu sfery langue. W ostatniej części artykułu autor określa (z proporcjonalistycznego punktu widzenia) właściwy przedmiot badań omawianego paradygmatu frazeologii teoretycznej – jest to byt językowy (frazeologizm, dokładniej: matryca frazeotwórcza) objawiający nieregularność już na poziomie schematu syntaktycznego i/lub na płaszczyźnie suprasegmentalnej.

The aim of this article is to provide a preliminary characterisation of operational phraseology, the shape of which emerges from Andrzej Bogusławski’s operational grammar. The reflections in the first subsection of the article, based on the American neopragmatist philosophy, concern the ontological status of idioms. The next two parts of the text are devoted to the terms: sentence pattern and present phraseologism. The second of these terms denotes the textual realisation of a phraseological compound, i.e. an element of the langue sphere. In the last part of the article, the author defines (from a proportionalist point of view) the proper research object of the discussed paradigm of theoretical phraseology – it is a linguistic entity (phraseologism, more precisely: phraseologism-generating matrix) manifesting irregularity on the sentence pattern level and/or on the suprasegmental level.