Iure divino i iure humano prymatu papieskiego w dialogu katolicko-luterańskim

Artykuł jest prezentacją poglądów ukazujących katolickie i ewangelickie stanowisko dotyczące funkcji prymacjalnej Biskupa Rzymu i jego pochodzenia. Kluczowe sformułowanie, które jest osią kontrowersji brzmi iure divino i iure humano, wskazując na boskie albo ludzkie pochodzenie prymatu. Katolicki pogląd wyraża przekonanie, że Jezus Chrystus powołał do istnienia Kościół i wyposażył go w stałe elementy strukturalne: prymat i apostolat. Teza ta jest traktowana jako imperatyw wiary. Oparta jest na tekstach ewangelijnych, które podkreślają pierwszeństwo św. Piotra Apostoła w gronie Dwunastu oraz w pierwotnym Kościele. Eklezjologia katolicka stwierdza, że nie był to tylko osobisty przywilej Piotra ale stały element struktury Kościoła, który na Soborze Watykańskim I otrzymał formalny status dogmatu. Reformacja nie negowała samej funkcji prymacjalnej ale sposób jej sprawowania oraz jej genezę. Przyjmuje od początku, że jest to element ukształtowany w historycznym rozwoju Kościoła. Dialog ekumeniczny katolicko-luterański wypracował stanowisko zmierzające do tratowania pochodzenia prymatu jako problemu mniej istotnego, na rzecz podkreślania komunijnego wymiaru Kościoła z istotną funkcją jednoczącą i prezentującą na zewnątrz całe chrześcijaństwo. Podstawową przesłanką jej wiarygodności jest oparcie na Ewangelii.

The paper outlines the Catholic and the Evangelical standpoint on the primate’s function served by the Bishop of Rome and its origin. The controversy revolves around the key phrase, iure divino and iure humano, which points to the divine or human origin of the primacy. In the Catholic perspective, Jesus Christ brought the Church into existence and provided this institution with permanent structural elements: primacy and apostolate. This thesis, considered an imperative of faith, is based on the texts of the Gospel which underscore the primacy of Saint Peter the Apostle among the Twelve and in the early Church. According to the Catholic ecclesiology, it was not only a private privilege enjoyed by Peter but a permanent element of the structure of the Church, which received the formal status of a dogma at the First Vatican Council. From the outset, the Reformation has assumed that primacy is an element shaped in the course of the historical development of the Church. The ecumenical dialogue between Catholicism and Lutheranism led to the establishment of a standpoint veering towards the consideration of the origin of primacy as a matter of lesser consequence. This step was taken in order to underscore the communal dimension of the Church, with its important function in unifying Christianity and presenting it to the world. The basic premise giving credence to this function is its foundation in the Gospel.

Der Artikel enthält eine Präsentation der Ansichten, welche die katholische und die evangelische Position bezüglich der primazialen Funktion des Bischofs von Rom und ihrer Herkunft kennzeichnen. Die wichtigsten Formulierungen, die eine Achse der Kontroverse bilden, lauten: iure divino bzw. iure humano und auf die göttliche bzw. menschliche Herkunft des Primats verweist. Nach der katholischen Überzeugung rief Jesus Christus die Kirche zum Sein und stattete sie mit den unveränderlichen Strukturelementen, also mit dem Primat und dem Apostolat, aus. Diese These wird als ein Glaubensimperativ betrachtet. Sie gründet in den Texten der Evangelien, welche die Vorrangstellung des Petrus im Zwölferkreis sowie in der Urkirche bezeugen. Gemäß der katholischen Ekklesiologie war das keineswegs nur ein persönliches Privileg Petri, sondern es ist ein bleibendes Strukturelement der Kirche, das am I. Vatikanischen Konzil den formellen Status eines Dogmas erhalten hat. Die Reformation stellte die primaziale Funktion nicht in Frage, sondern bemängelte lediglich die Art und Weise ihrer Ausübung sowie ihre Herkunft. Es wird angenommen, dass es ein Element ist, das im Laufe der historischen Entwicklung der Kirche herausgebildet wurde. Im Zuge der katholisch-lutherischen Dialogs wurde eine Stellungnahme herausgearbeitet, nach der man die Herkunft des Primats als ein untergeordnetes Problem zu sehen versucht. Die Aufmerksamkeit soll eher auf die Betonung der Communio-Dimension mit ihrer einheitsstiftenden Rolle sowie mit der Funktion, die gesamte Christenheit nach außen zu präsentativen, gelegt werden. Die wichtigste Prämisse der Glaubwürdigkeit dieser Funktion ist ihre Verwurzelung im Evangelium.