Identyfikacja przekształceń hydrologicznych i zdarzeń ekstremalnych oraz reakcji na nie drobnych zbiorników śródpolnych w świetle badań osadów Stawu Olęderskiego w dolinie środkowej Wisły

W pracy przedstawiono rekonstrukcję zmian ekologicznych zapisanych w osadach śródpolnego stawu olęderskiego położonego na płaskiej, lewobrzeżnej terasie zalewowej Wisły w jej widłach z lewobrzeżnym dopływem – Zagożdżonką (Dolina Środkowej Wisły, Polska Centralna). Na podstawie kartograficznych materiałów archiwalnych  rozpoznano warunki hydrologiczne i ich zmiany wywołane rozbudową infrastruktury hydrotechnicznej od początku XX wieku. Wysokorozdzielcze analizy osadów biogenicznych pobranych ze stawu dały podstawy do wyznaczenia reakcji badanego obiektu na najważniejsze zmiany hydrologiczne zachodzące w tej części Doliny Środkowej Wisły, czyli obwałowanie rzek oraz pojawiające się okresowo zdarzenia ekstremalne w postaci przerwania wałów i zalewu wodami powodziowymi. Na podstawie badań paleośrodowiskowych, obejmujących: analizę subfosylnych szczątków wioślarek oraz wybranych mikrofosyliów pozapyłkowych odtworzono zmiany ekologiczne w obrębie zbiornika. Następnie wyniki te korelowano z fazami rozbudowy obwałowań przeciwpowodziowych oraz epizodami zalewów. Uzyskane dane wskazują na wyraźny wpływ obwałowania Wisły na zmianę warunków ekologicznych badanego obiektu.

 The study attempts to reconstruct the ecological changes recorded in the sediments of a small Olęder pond located on a flat, left-bank floodplain terrace of the Vistula River at a riverbank embraced by the Vistula and its left-bank tributary, the Zagożdżonka River. Archival cartographic materials were used to identify hydrological conditions and their changes caused by the expansion of the hydrotechnical infrastructure since the early 20th century. High-resolution analyses of biogenic sediments collected from the pond allowed the pivotal hydrological changes taking place in this part of the Middle Vistula Valley to be identified. Ecological changes have been reconstructed using palaeoenvironmental analyses, fossil remains of Cladocera, and selected microfossils. Then, these results were correlated with the stages of flood embankments expansion. The conclusions from the study show that the river embankments had a significant impact on changes in ecological conditions in the studied pond.