О времени, «из которого выкачали вечность»: роман Евгения Водолазкина Оправдание острова

In the context of sharp ideological polarization of the cultural life of Russia, Evgeny Vodolazkin’s oeuvre is a special case. In a number of his works, without entering into public discussions, Vodolazkin has consistently proved the immorality and futility of the methods of organizing society according to the Soviet model. In the collection Part of the Land Surrounded by the Sky. Solovetsky Texts and Images (2011), edited by Vodolazkin, the emotional rejection of the Soviet paradigm is vividly embodied. The fantastic plot of the novel The Aviator (2016) allows us to draw a conclusion about the degradation of society by comparing the pre-Revolutionary, the Soviet and the post-Soviet stages of the protagonist’s life. The novel Justification of the Island (2020) can be considered as the final part of the understanding of the Soviet period in the history of Russia. The failure of the Soviet paradigm is demonstrated through a special artistic system, which is based on reduction and caricaturing that make it possible to see the bloody absurdity and the absolute moral decline.

Twórczość Jewgienija Wodołazkina w kontekście ostrej polaryzacji ideologicznej życia kulturalnego Rosji jest przypadkiem szczególnym. Nie wdając się w publiczne dyskusje, autor w wielu utworach konsekwentnie udowadnia niemoralność oraz bezsensowność sposobów organizowania społeczeństwa na wzór sowiecki. W zbiorze opowiadań Część ziemi otoczona niebem. Teksty i obrazy sołowieckie (2011, pod redakcją Wodołazkina) w ostro przedstawia  emocjonalne odrzucenie paradygmatu sowieckiego. Fantastyczna fabuła powieści Awiator (2016) pozwala wyciągnąć wniosek o degradacji społeczeństwa na podstawie porównania przedrewolucyjnego, sowieckiego oraz postsowieckiego okresu życia bohatera. Powieść Usprawiedliwienie Wyspy (2020) można uznać za ostatnią część rozważań autora nad okresem sowieckim w historii Rosji. Klęskę sowieckiego paradygmatu autor przedstawia za pomocą systemu artystycznego, który opiera się na redukcji i karykaturze, co pozwala zauważyć krwawy absurd oraz totalny upadek moralny.

Творчество Евгения Водолазкина в контексте резкой идеологической поляризации культурной жизни России представляет собой особый случай. Не вступая в публичные дискуссии, в ряде произведений он последовательно доказал безнравственность и бесперспективность способов организации социума по советскому образцу. В сборнике Часть суши, окруженная небом. Соловецкие тексты и образы (2011), изданном под редакцией Водолазкина, ярко воплощено эмоциональное неприятие советской парадигмы. Фантастический сюжет романа Авиатор (2016), позволяет на основе сравнения дореволюционного, советского и постсоветского этапов жизни протагониста сделать вывод о деградации социума. Роман Оправдание Острова (2020) может быть рассмотрен как завершающая часть осмысления советского периода истории России. Несостоятельность советской парадигмы демонстрируется через особую художественную систему, в основе которой снижение, окарикатуривание, позволяющие увидеть кровавый абсурд и абсолютное моральное падение.