Grodno Castle in the iconography from the $18^{th}$ and $19^{th}$ centuries

The aim of the article is to describe the image of Grodno Castle in Zagórze Śląskie in the iconography from the $18^{th}$ and $19^{th}$ centuries. The subject of the research covered graphics which were made by draftsmen and engravers at the end of the 18th and the $1^{st}$ half of the $19^{th}$ centuries, i.e., at the moment of the greatest changes in the substance of the monument. The article analyzes the state of preservation of the walls of Grodno Castle in individual representations. First of all, the analysis covered residential wings of the upper castle as well as the buildings of the lower courtyard with particular emphasis on the elements destroyed, dismantled, or rebuilt during transformations of the castle in the $19^{th}$ century. Historic, analytical, and comparative methods were applied in our research. During the analysis, it was possible to describe and indicate the non-existent fragments of the upper castle buildings. According to the author, the gable above the southern wing and the attics are particularly important. The information collected in this way may be helpful in the future when trying to reconstruct the historic roof and restore its cubature. From the 1820s to the end of the century, major changes also took place in the lower courtyard. The farm buildings were demolished, i.e. stables, a shed and a bakery building with a bathhouse. The remnants of early modern roundel bastions have been adapted to tourist needs. The described non-existent structures of the lower castle may also be helpful in the future when trying to reconstruct these buildings.

Celem artykułu było opisanie wizerunku zamku Grodno w Zagórzu Śląskim w ikonografii z XVIII i XIX w. Przedmiotem badań były grafiki wykonane przez rysowników i rytowników pod koniec XVIII i w 1. połowie XIX w., czyli w momencie największych zmian zachodzących w substancji zabytku. W artykule dokonano analizy stanu zachowania murów zamku Grodno na poszczególnych przedstawieniach. Przede wszystkim analizie zostały poddane skrzydła mieszkalne zamku górnego, a także zabudowania dziedzińca dolnego, ze szczególnym naciskiem na elementy zniszczone, rozebrane lub przemurowane w czasie przekształceń zamku zachodzących w XIX w. Podczas badań stosowano metody historyczno-analityczne i porównawcze. W trakcie analizy udało się opisać i wskazać nieistniejące już fragmenty zabudowań zamku górnego. W ocenie autora szczególnie ważny jest szczyt nad skrzydłem południowym i attyki. Zebrane w ten sposób informacje mogą być w przyszłości pomocne przy próbie rekonstrukcji historycznego dachu i przywrócenia jego kubatury. Od lat 20. XIX w. do końca stulecia duże zmiany zaszły również w obrębie dziedzińca dolnego. Rozebrane zostały zabudowania gospodarcze: stajnie, szopa i budynek piekarni z łaźnią. Na cale turystyczne zostały zaadaptowane pozostałości nowożytnych bastei. Opisane nieistniejące już zabudowania zamku dolnego mogą w przyszłości być również pomocne przy próbie rekonstrukcji tych budowli.