Punktualność kursowania pojazdów MPK SA w Krakowie obsługujących miejski transport zbiorowy w latach 1997–2013

Artykuł zawiera analizę punktualności kursowania pojazdów Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego SA w Krakowie. Analiza obejmuje kursowanie zarówno autobusów, jak i tramwajów. Podstawą są informacje zgromadzone w czasie obserwacji prowadzonych na przystankach autobusowych i tramwajowych od roku 1997 do 2013. Jedynie za rok 2006 brak jest danych. Od roku 1997 do 2005 obserwacje prowadzone były w ramach systemu SKUT, później obserwacje kursowania pojazdów kontynuowali pracownicy zarządcy transportu zbiorowego, czyli obecnie ZIKiT. W pierwszej części artykułu omówiono istotę badań komunikacyjnych prowadzonych w ramach systemu SKUT i przez ZIKiT. Poświęcono temu zagadnieniu dużo miejsca, bo jak później pokaże to analiza punktualności, zmiana sposobu przeprowadzania obserwacji kursujących pojazdów spowodowała gwałtowną zmianę wartości wskaźników. Następnie zaprezentowano analizę punktualności kursowania pojazdów obejmującą 2 części. W pierwszej części przedstawiono zmienność wskaźników punktualności, a w drugiej kształtowanie się średnich odchyłek punktualności d. Wartości wskaźników punktualności ustalono dla punktualności bezwzględnej (d = 0) oraz przy uwzględnieniu przyjętego przedziału tolerancji <-2, 1>. Średnie odchyłki punktualności kursowania były obliczane najpierw dla wszystkich obserwowanych kursów pojazdów, a później tylko dla kursów opóźnionych. Obliczenia wskaźników punktualności i średnich odchyłek punktualności dotyczyły okresów rocznych. Oprócz obliczeń dla wszystkich pojazdów liczono również wartości wskaźników punktualności oddzielnie dla autobusów i tramwajów oraz dla dni roboczych i weekendowych. Zmienność wartości wskaźników i średnich odchyłek zilustrowano na wykresach. Dopełnieniem powyższych analiz są dane o zmianach liczby kursów autobusów i tramwajów objętych obserwacjami komunikacyjnymi. Publikacja wskazuje, że dobór zbioru danych wykorzystywanych do obliczania wskaźników punktualności, a zwłaszcza sposób przeprowadzania obserwacji komunikacyjnych, mają istotny wpływ na uzyskiwane wyniki. Szczególnie ważne wydaje się przeprowadzanie obserwacji kursowania pojazdów bez wiedzy przewoźnika.

The article contains analysis of punctuality of vehicles of the MPK SA in Cracow. The analysis includes rides of trams and buses. Information gathered during observations at the bus’s and tram’s stops from 1997 till 2013 is on the basis of this analysis. Only 2006 year is not covered with data. From 1997 to 2005 observations were conducted in the framework of the SKUT system, further observations were continued by the staff of public transport management company – currently it is the ZIKiT. In the first part of the article the matter of transport researches in the framework of the SKUT system as well as by ZIKiT has been discussed. This issue has been presented in details since – as the further analysis of punctuality will prove: the change of observations’ methodology of running vehicles resulted in sudden change of indicators’ values. Then analysis of punctuality of vehicles including two parts was presented. In the first part variability of punctuality indicators’ and in the second part – shaping of average punctuality’ deviation d were presented. Values of punctuality indicators have been determined for absolute punctuality (d = 0) and taking under consideration determined range of tolerance <-2, 1>. Average deviations of punctuality were calculated firstly for all observed vehicles’ rides and further only for delayed rides. Calculations of punctuality’ indicators were conducted for the period of a year. Apart from calculation for all vehicles also separate calculations for trams and buses were conducted as well separately for working days as well as for weekends. Variability of indicators’ values and average deviations have been illustrated on the diagrams. Completion of above analysis is data concerning changes in number of buses’ and trams’ rides included in the transport observations. The article indicates that selection of dataset used for calculation of punctuality indicators and especially methodology of transport observations are of significant impact on the gathered results. Especially important seems to be conducting observations without informing a carrier.