Uwagi metodologiczne na temat badań nad pochodzeniem człowieka

Pytanie o początki człowieka, stawiane na gruncie nauk biologicznych, jest pytaniem o linię filogenetyczną, wiodącą do pojawienia się gatunku Homo sapiens. Dysponując jakąś hipotezą, dotyczącą przebiegu tej linii, biolog może starać się ustalić, kiedy i gdzie zaszła zmiana na tyle decydująca, że należy ją uznać za równoznaczną powstaniu naszego – prawdziwie nowego – gatunku. Problem polega jednak na tym, że kryteria, pozwalające jednoznacznie odróżnić jeden gatunek od drugiego, wydają się być trudne, a być może nawet niemożliwe do sformułowania. Oznacza to, że samo pojęcie „prawdziwie nowego” gatunku jest w pewnym sensie puste. W artykule zostały ukazane kluczowe problemy metodologiczne, występujące na gruncie antropologii przyrodniczej, mające znaczenie dla jej ustaleń.

The question about the origins of man posed in the field of biological sciences, concerns the phylogenetic line leading to the appearance of the species Homo sapiens. According to a certain hypothesis about the course of this lineage, a biologist may try to determine when and where a change took place, so decisive that it should be considered the creation of our – really new – species. The problem, however, is that the criteria for clearly distinguishing one species from another appear to be difficult, if not impossible, to formulate. This means that the very concept of a “really new” species is somewhat empty. This article illustrates the key methodological problems in the field of natural anthropology that are relevant for its findings.