Objectivité et dépersonnalisation dans le discours scientifique

W niniejszym artykule pojęcie obiektywność oznacza zjawisko dyskursywne, zazwyczaj definiowane jako zdystansowanie się argumentów do treści wyrażonych w predykatach, a w konsekwencji do wydźwięku tekstu jako całości. Formalnymi wykładnikami zjawiska są te elementy i struktury języka, które pozwalają pominąć najistotniejsze informacje gramatyczne i pozbawiają tekst wartości deiktycznych: formy bezosobowe, struktury pasywne, nominalizacje bez aktantów oraz niska frekwencja zaimków osobowych. Zawarte w tekście artykułu analizy potwierdzają wysoką depersonalizację, czyli dużą obiektywność tekstów naukowych. Wewnątrz samego dyskursu naukowego można zauważyć różne nasycenie tego zjawiska (tutaj badanego na parametrze zaimkowym) w zależności od części badanego tekstu, gatunku tekstu oraz dyscypliny naukowej, w którą się wpisuje. Objectivité et dépersonnalisation dans le discours scientifique Dans le présent article le terme objectivité se réfère à un phénomène discursif, défini principalement comme distance des arguments envers les significations exprimées dans les prédicats et ainsi vers le contenu d’un texte entier. Son impact dépend de la fréquence des paramètres formels qui contribuent à l’omission d’information grammaticale dans le texte : passifs sans agent, structures impersonnelles, nominalisations et, d’une autre part, une faible fréquence de pronoms déictiques. Notre analyse détaillée, basée sur un corpus comparable, confirme son importance pragmatique dans les textes scientifiques. Dans ce type de discours le phénomène subit une variabilité numérique qui peut être liée à trois critères : type de texte, partie du texte et discipline scientifique dans laquelle le texte s’inscrit. 

In this paper the term objectivity refers to a discursive phenomenon, mostly defined like distance of the arguments toward meanings expressed by predicates and so toward a whole text’s content. Its impact depends on the frequency of any formal parameters, lacking grammatical information in the text: agentless passives, impersonal structures, nominalizations, and, on the other hand, to a low frequency of deictic pronouns. Our detailed, corpus-based analysis confirms its high and pragmatic importance in scientific texts. Inside scientific-academic discourse the phenomenon suffers a numerical variability that may be related to three criterions: type of text, part of text and scientific discipline.