The quality of air is a significant parameter, affecting people's health and well-being. This concerns both the indoor and outdoor air, although for quite a long time it was the atmospheric air that attracted researchers' concern. The change occurred with the development of civilization and increasing time spent indoors. By indoor air we understand all closed environments, which are not under regulation related to occupational safety. Studies on indoor air have been focused mainly on the places of residence, offices, schools and education premises. But in the modern societies, the automobile cabin is an important part of the leaving environment. In many countries, time spend on return commute to a workplace is growing and easily exceed one hour. Statistics on the USA citizens way of living show that they spend 87% of their time indoors, 8% outdoors and 5% in transportation (by car, bus, train or plane), and in Europe similar tendencies are observed: 90% indoors, 6% outdoors and 4% transportation for French people [1]. There is not such an evaluation for Poland, but due to the increased traffic, time spend in either private car or public transport vehicle increased last years significantly. Therefore the exposure from transport vehicles is of growing importance. For person whose occupation required longer periods to be spent inside a vehicle (policemen, taxi, bus and truck drives, servicemen, sales representatives), the relative contribution of in-vehicle exposures to overall is greater than 30%. Research on indoor air quality in car compartments was rather scare until very recently. Toxic substances originate from interior materials, gasoline loss, infiltration of outdoor air pollutants. Some of published in-vehicles studies have identified elevated levels of many unleaded and diesel fuel related pollutants, such as volatile organic compounds, carbon monoxide, and particulate matters compare to other indoor environments [16]
Od końca XX wieku w krajach rozwiniętych, jakość powietrza wewnętrznego jest ważniejsza dla jakości naszego życia i zdrowia niż jakość powietrza zewnętrznego. Wynika to przede wszystkim ze zmian w stylu życia - człowiek coraz więcej czasu spędza w pomieszczeniach. Są to nie tylko pomieszczenia mieszkalne i miejsca pracy, ale także wypoczynku (kluby, restauracje, centra gimnastyczne i centra handlowe) oraz środki transportu. Jakość powietrza w mieszkaniach, biurach i pomieszczeniach edukacyjnych od kilkunastu lat jest przedmiotem badań naukowców z wielu krajów. Mniej uwagi przywiązywano do powietrza w środkach transportu, mimo że coraz więcej ludzi spędza nawet ponad godzinę dziennie w drodze do pracy i z pracy, a coraz więcej zawodów jest związanych z przebywaniem w środkach transportu (przedstawiciele handlowi, kierowcy zawodowi, policjanci). W kabinach samochodowych zidentyfikowano ponad 160 substancji, jednak większość badań ograniczała się do BTEX, które mogą pochodzić ze spalin samochodowych. Do zanieczyszczeń, które są oskarżane o syndrom chorego budynku i mogą mieć wpływ na efektywność i wydajność pracy, a co za tym idzie bezpieczeństwo na drodze, należą związki z grupy aldehydów o małych masach cząsteczkowych. Mają one przede wszystkim działanie drażniące błony śluzowe. W pomieszczeniach pochodzą one z materiałów wyposażenia wnętrz i chemii domowej, ale tkaniny i wykładziny oraz odświeżacze powietrza spotykamy też w samochodach. Aby ocenić jakość powietrza w środkach transportu, wykonano pomiary związków karbonylowych w 10 samochodach osobowych i 10 autobusach, poruszających się po Lublinie, mieście we wschodniej Polsce. Badane samochody osobowe różniły się rokiem produkcji, przebiegiem, marką i producentem oraz typem klimatyzacji. Badane autobusy pochodziły z tej samej partii, zakupionej w 2009 roku, miały zatem podobne wyposażenie i przebieg. Poboru próbek dokonano metodą dozymetrii pasywnej, a analizy jakościowej i ilościowej metodą HPLC. Zidentyfikowano 12 związków karbonylowych, a 8 z nich: metanal (formaldehyd), etanal (acetaldehyd), propenal (akroleina), propanal (aldehyd propionowy), butanal, pentanal (aldehyd walerianowy), heksanal i fenylometanal (benzaldehyd), występowało we wszystkich badanych samochodach i autobusach powyżej poziomu detekcji. Stężenia wszystkich badanych związków w autobusach były niższe niż w samochodach osobowych i nie przekraczały stężeń zalecanych przez NIOSH i OSHA. Stężenia w samochodach prywatnych były także niższe niż zalecane maksymalne, z wyjątkiem jednego samochodu, który charakteryzował się najwyższymi stężeniami prawie wszystkich mierzonych substancji. Zarówno dla autobusów, jak i samochodów osobowych, najwyższe stężenia zmierzono dla etanalu i butanalu. Stosunkowo wysokie stężenia wykazywał także metanal (formaldehyd) i propenal (akroleina) - czyli substancje oskarżane o powodowanie syndromu chorego budynku. Etanal i butanal mogły pochodzić z tapicerki oraz barwników, ponieważ wyższe stężenia zmierzono w samochodach z tapicerką welurową niż skórzaną. Natomiast formaldehyd i akroleina są produktami niepełnego spalania i ich wyższe stężenia odnotowano w samochodach palaczy. Jakkolwiek w kabinach autobusów palenie jest zabronione, i nikt z palących właścicieli samochodów prywatnych nie przyznawał się do palenia w samochodzie, to środowiskowy dym tytoniowy powoduje podwyższenie stężeń tych substancji. Źródłem heksanalu natomiast były prawdopodobnie odświeżacze powietrza i perfumy użytkowniczek pojazdów. Substancje drażniące błony śluzowe są powszechnie obecne w pojazdach i mogą powodować obniżenie koncentracji, dlatego wydaje się uzasadnione objęcie badaniami monitoringowymi jakość powietrza w środkach transportu.
