Projekty wnętrz i mebli zaprezentowane na „wystawie Architektury i wnętrz w otoczeniu ogrodowem” w Krakowie w 1912 roku

Celem niniejszego opracowania jest analiza architektury wnętrz mieszkalnych i meblarstwa zaprezentowanego na wystawie w roku 1912, wskazanie źródeł inspiracji projektantów i umieszczenie ich w kontekście zagranicznego meblarstwa. Źródłem informacji był katalog wystawy, artykuły prasowe, a także niewykorzystywane dotychczas materiały archiwalne przechowywane w Archiwum Narodowym w Krakowie, jak również fotografie ze zbiorów Gabinetu Rycin Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wnętrza i meble zaprezentowane przez artystów z TPSS na wystawie krakowskiej w 1912 r. doskonale wpisywały się w tendencje panujące w projektowaniu ok. 1910 r.. Jak najdalsze były od odchodzącej do lamusa krzywoliniowej secesji. Projektanci w sposób świadomy i kreatywny korzystali z rodzimej tradycji, a zwłaszcza z meblarstwa epoki biedermeieru i sztuki ludowej. Polscy artyści z jednej strony czerpali z architektury wnętrz dworkowych, a równocześnie bliscy byli inspiracjom domem angielskim. Ich projekty możemy zestawiać z realizacjami artystów austriackich kręgu Warsztatów Wiedeńskich i niemieckich związanych z Werkbundem. Meble zapowiadały uproszczone, zgeometryzowane, inspirowane sztuką ludową, oddziałujące pięknem materiału meble polskie dwudziestolecia międzywojennego. Sprzęty do domu robotnika i rzemieślnika, będące przykładem tanich mebli, cechowała solidność, skromność, operowanie formami oszczędnymi, ale szlachetnymi, inspirowanymi zdobnictwem ludowym. Stanowiły one początek prób tworzenia przez polskich projektantów minimalistycznych, funkcjonalnych, solidnych i tanich sprzętów, które kontynuowane były w dwudziestoleciu międzywojennym.

The aim of this study is to analyze the architecture of residential interiors and furniture making presented at the exhibition in 1912, to indicate the sources of inspiration for designers and to place them in the context of foreign furniture making. The sources of information were the exhibition catalog, press articles, and the archival materials stored in the National Archives in Krakow that had not been used so far, as well as photographs from the collections of the Print Room of the Academy of Fine Arts in Krakow and the Museum of the Jagiellonian University. The interiors and furniture presented by the artists from the society for Polish applied arts (TPSS) at the Krakow exhibition in 1912 perfectly matched the trends prevailing in designing around 1910. How far they were from the curvy-line Art Nouveau. The designers consciously and creatively used their native tradition, especially the furniture making of the Biedermeier period and folk art. On the one hand, Polish artists drew from the architecture of manor interiors, and on the other they were close to the inspiration of an English home. Their projects can be compared with the works of Austrian artists from the circle of the Vienna Workshop and German artists associated with the Deutscher Werkbund. They were a harbinger of simplified, geometrized, folk-inspired, influencing the beauty of the material, Polish furniture of the interwar period. The equipment for the house of a worker and a craftsman being an example of cheap furniture was characterized by solidity, modesty, operating with economical, but noble forms, inspired by folk ornamentation. They were the beginning of attempts by Polish designers to create minimalist, functional, solid and cheap equipment that were continued in the interwar period.