Les relations franco-polonaises et la Conférence du Désarmement (1932—1934)

W artykule Autor podjął próbę analizy stosunków polsko-francuskich w okresie Konferencji Rozbrojeniowej. Wyróżnia w nich dwa etapy: zacieśnianie więzów, trwające do lata 1932 r. oraz narastanie konfliktu, od drugiej połowy 1932 r. Oparte początkowo na wzajemnym zaufaniu stosunki wynikały ze wspólnoty interesów Polski i Francji. Oba kraje z niepokojem obserwowały niedotrzymywanie przez Niemcy zobowiązań zawartych w klauzulach rozbrojeniowych traktatu wersalskiego. Z tego powodu uznały Konferencję za niezwykle ważne wydarzenie. Przed jej otwarciem przedstawiciele Francji i Polski spotkali się trzykrotnie w celu uzgodnienia swych punktów widzenia. Mimo różnic poglądów porozumiano się co do konieczności popierania opracowanego już projektu konwencji rozbrojeniowej. W chwili otwarcia Konferencji delegacja francuska zajęta była przede wszystkim planem Tardieu, który poparło wiele małych państw. Poczynając od drugiego półrocza 1932 r. w stosunkach polsko-francuskich daje się zauważyć ochłodzenie, wynikające m. in. ze zmian w składach rządów obu państw (w Polsce ministrem spraw zagranicznych zostaje płk J. Beck — znacznie mniej frankofilski aniżeli jego poprzednik). Podpisanie przez pięć mocarstw (11 XII 1932 r.) deklaracji, w której przyznawano Niemcom równość praw, stanowiło punkt zwrotny w stosunkach polsko-francuskich. Francja stojąca niejako po stronie rewizjonizmu spotkała się z krytyką nie tylko Polski, ale i małych i średnich państw obawiających się dyktatu wielkich mocarstw. W 1933 r. Francja straciła inicjatywę dyplomatyczną. Prawdziwym wyzwaniem dla jej polityki stał się plan MacDonalda. Aprobata Francji dla paktu czterech wywołała gwałtowny protest ze strony Polski, grożącej wycofaniem się z Ligi Narodów. Wrześniowa wizyta Becka w Paryżu oznaczała tylko chwilowe zacieśnienie stosunków bilateralnych. Wobec niedogodnego położenia geopolitycznego Polska zmuszona została do podpisania z Niemcami paktu o nieagresji (26 I 1934 r.). Francja potraktowała ten fakt jako zdradę. Nie uczyniła niczego, aby przeciwdziałać całkowitemu oziębieniu swych stosunków z Polską. Było ono skutkiem tego wydarzenia.