An Artist, a Glass Painter, a Craftsman, and a Debate about their Role in the Design and Execution of Stained Glass

According to a discussion which took place in Germany in 1912, the fundamental environment for stained-glass making were workshops. It was within various workshops that simple ornamental glazing was put together. Designs were either produced by artists employed at workshops, which allowed them to sign their work with their names, or the effort was done collectively, with no singling out of the individual designers of the cartoons; in this case, the latter were treated as common property intended for multiple use. Thus, it was only in this environment that the agents emerged as “compilers” of simple glazing patterns and someone else’s models, as “salaried designers”, as artists associated with the workshop, or else as independent artists, often acclaimed ones. The authorship of the stained glass windows has always been entangled in a sui generis discourse involving the organisation, selection, control and redistribution by a certain number of procedures resulting from the nature of “workshop work”.

Artysta, malarz na szkle, rzemieślnik i debata o ich roli w projektowaniu i wykonywaniu witraży. W dyskusji toczącej się w Niemczech w 1912 r. uznano, że zasadniczym miejscem powstawania witraży jest warsztat. To właśnie w różnego rodzaju warsztatach tworzone były proste dekoracyjne przeszklenia. Projekty witraży były albo dziełem artystów zatrudnionych w warsztatach, co pozwalało im podpisywać prace własnym imieniem i nazwiskiem, albo efektem wysiłku grupowego, w którym nie wyróżniano któregokolwiek z autorów kartonu, co z kolei prowadziło do traktowania projektu jako dzieła wspólnego, przeznaczonego do wielokrotnego powielania. Dopiero w tym środowisku pojawiały się „podmioty sprawcze” – agenci, będący albo „kompilatorami” prostych witrażowych wzorów i cudzych modeli, albo „projektantami najemni”, albo artystami związani z warsztatem lub też artystami niezależnymi, często uznanymi. Autorstwo witraży było zawsze uwikłane w sui generis dyskurs organizowany, wybierany, kontrolowany i przekazywany poprzez określone procedury wynikające z charakteru „pracy warsztatowej”.