System rządów w projektach Konstytucji RP przedstawionych w 2009 r. przez Rzecznika Praw Obywatelskich

Przedmiotem artykułu jest analiza propozycji Rzecznika Praw Obywatelskich doktora Janusza Kochanowskiego dotyczących systemów rządów, zawartych w ogłoszonych przez niego w 2009 r. trzech projektach konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W projektach tych zaproponowano „trzy wizje” systemów rządów – dwa deklarowane jako „parlamentarno-gabinetowe” systemy rządów (projekty 1 i 2), różniące się od siebie układem stosunków miedzy parlamentem, rządem i prezydentem, trzeci określany jako „prezydencki” system rządów z silną pozycją prezydenta (projekt 3). Analizą objęto w artykule trzy grupy zagadnień: 1) propozycje Rzecznika dokonania zmian w systemie źródeł prawa stanowiących normatywne podstawy systemów rządów; 2) ujęcie w projektach Rzecznika zasad ustroju politycznego państwa będących „fundamentem” systemów rządów; 3) instytucje i mechanizmy ustrojowe charakteryzujące systemy rządów. Analiza ma charakter porównawczy, i to w podwójnym układzie: a) porównywania miedzy sobą rozwiązań proponowanych w poszczególnych projektach; b) porównywania tych rozwiązań z unormowaniami Konstytucji RP z 1997 r. dotyczącymi zagadnień systemów rządów. Zawarta w artykule ocena końcowa zaproponowanych przez Rzecznika w 2009 r. systemów rządów w ogłoszonych przez niego projektach konstytucji RP, dokonana z punktu widzenia zamysłu Rzecznika, iż każda z jego propozycji miała na celu racjonalizację sprawowania władzy w państwie i ograniczenie sfery dysfunkcjonalnych zjawisk, pozwala na stwierdzenie, iż cel taki mógłby być – przynajmniej częściowo – osiągnięty. Z tego punktu widze nia na pierwszym miejscu należałoby postawić projekt 3, w którym zaproponowano najbardziej spójny system rządów, na drugim projekt 1, w którym zawarto wyraźnie mieszany system rządów, zaś na ostatnim mało sprecyzowany normatywnie projekt 2.

The article analyses the proposal for the systems of government put forward by the Human Rights Defender, Mr Janusz Kochanowski, PhD, in his three projects of the Constitution of the Republic of Poland in 2009. The projects provided ‘three visions’ of the system of government: two of them called ‘parliamentary-cabinet’ systems of government (project 1 and 2), which differ from one another with respect to the relations between the parliament, the government and the president, and the third one called a ‘presidential’ system of government with a strong position of the president (project 3). The article analyses three groups of issues: (1) the Human Rights Defender’s proposals to change the system of sources of law being the normative basis of the system of government; (2) the inclusion of the state’s political system rules being the ‘foundation’ of the system of government in the Defender’s projects; (3) political system institutions and mechanisms characterising the systems of government. The analysis is comparative in character in two ways: (a) it compares solutions proposed in particular projects and (b) it compares the solutions with the norms of the Constitution of the Republic of Poland of 1997 with regard to the system of government. The article’s final assessment of the systems of government proposed by the Human Rights Defender in his projects of the constitution in 2009, taking into account the Defender’s intention to rationalise the exercise of power in the state and to limit the scope of dysfunctional phenomena, lets the author state that the aim might be – at least partially – achieved. From this point of view, project 3 is best as it offers the most coherent system of government, project 1 with a clearly mixed system of government is second and project 2 is the least normatively precise.