Against Dignity: An Argument for a Non-Metaphysical Foundation of Animal Law

Animal protection as an emerging field of legislation needs to be constitutionalized as well as comprehensively expounded by legal scholars. As it is a growing body of regulation and accompanying legal theories, it needs to develop a solid conceptual and axiological framework, in particular a set of basic values and principles on which detailed rules are to be founded. Lacking these, the domain of animal law is still in the pre-paradigm stage and remains an assemblage of dispersed ideas, concepts and regulatory measures. It yet has to develop into a coherent whole that may grow to be a mature regulatory and doctrinal domain of the law. In order to reach this stage, it should be founded on clear theoretical and constitutional grounds. Lacking those, its further development, and effective operation may be seriously impeded. There seem to be two basic approaches that may serve as the possible foundations for a viable model of animal protection law. The first may be referred to as the “dignity” approach and the other, as the “sentientist” approach. According to the first of those two approaches, animal protection law should rely on the concept of animal dignity as its philosophical foundation. The second approach rejects the idea that the concept of animal dignity as the basis for the relevant legislation as philosophically dubious and entailing objectionable normative consequences for the scope and content of legal protections of animals. Thus, it aims rather at legal norms and policies being based directly on scientifically informed theories of sentience, evolutionarily developed nervous structures underlying cognitive and emotional capabilities or species-typical biological and psychological needs that condition the subjective well-being of a given creature. The aim of this paper is to analyse and discuss both these approaches and to argue that the former is philosophically, conceptually and practically flawed. The second approach, even despite some serious disadvantages, is therefore deemed to be preferable and more promising.

Prawo ochrony zwierząt jako nowopowstający obszar prawodawstwa stoi w obliczu zarówno potrzeby konstytucjonalizacji, jak i kompleksowego opracowania doktrynalnego. Rosnąca liczba regulacji wymaga ustalenia siatki pojęciowej oraz uporządkowanej podstawy aksjologicznej, w szczególności zbioru podstawowych wartości i zasad, na jakich tego rodzaju szczegółowe regulacje są opierane. Bez nich prawo ochrony zwierząt pozostaje w fazie pre-paradygmatycznej stanowiąc jedynie zbiór rozproszonych idei, koncepcji i rozwiązań prawnych. Stąd konieczność przekształcenia ich w spójną całość mogącą zasługiwać na traktowanie jako odrębnej, dojrzałej gałęzi prawodawstwa. Jej dalszy rozwój w tym właśnie kierunku nie jest możliwy bez dążenia do ufundowania jej na klarownych teoretycznych i konstytucyjnych podstawach. Wydaje się, że w poszukiwaniach takich podstaw krystalizują się dwa zasadnicze podejścia. Pierwsze odwołuje się do pojęcia “godności”, a drugie do zdolności odczuwania (zdolności „sensytywnych”). W myśl pierwszego, prawna ochrona zwierząt powinna opierać się na uznaniu godności istot pozaludzkich. Drugie odrzuca zasadność takiego odwołania w prawodawstwie ochrony zwierząt wskazując na filozoficzne wątpliwości związane z pojęciem godności oraz dyskusyjne konsekwencje normatywne, do jakich prowadziłoby przenoszenie go na obszar ochrony zwierząt. W to miejsce opowiada się za wykorzystywaniem raczej odwołującego się wprost do nauk przyrodniczych pojęcia zdolności sensytywnych, powstałych dzięki ewolucyjnie rozwiniętym strukturom nerwowym odpowiadającym za poznawcze i emocjonalne funkcjonalności typowe dla danego gatunku, oraz związanych z nimi potrzeb psychologicznych warunkujących subiektywny dobrostan danej istoty. Artykuł rekonstruuje i poddaje dyskusji obydwa te stanowiska, przedstawiając argumenty na rzecz odrzucenia podejścia opartego na „godności” jako filozoficznie, pojęciowo i praktycznie wadliwego oraz wskazując, że drugie z omawianych podejść, mimo istotnych mankamentów, uznać należy za bardziej uzasadnioną i obiecujący fundament prawodawstwa ochrony zwierząt.