Kult siedmiu archaniołów w średniowiecznej Nubii na tle kultu siedmiu planetarnych bogów w basenie Morza Śródziemnego

Prace polskich archeologów w Sudanie, trwające od tzw. „Kampanii Nubijskiej” (1961-1964), stale wzbogacają wiedzę o chrześcijańskiej Nubii. Nowe badania nie tylko zmuszają do korygowania wiedzy na temat Nubii, ale także do świeżego spojrzenia na średniowieczne chrześcijaństwo. Ciekawym wątkiem nubijskiej angelologii są świadectwa kultu siedmiu archaniołów potwierdzone w inskrypcjach, a także w malarstwie i architekturze. W przypadku Nubii nie zachowały się obszerne opisy rozwoju kultu archaniołów i wiedza opiera się na łączeniu pojedynczych informacji, które po zebraniu tworzą pełny obraz. Celem niniejszego artykułu jest zebranie tych informacji i pokazanie, iż kult archaniołów rozwijał się w Nubii i istniał pewien stały skład imion tych archaniołów. 

The works of Polish archaeologists in Sudan, ongoing since "The Nubian Campaign" (1961-1964), constantly enrich our knowledge about Christian Nubia. New research not only forces us to correct our knowledge on Nubia, but also to take a fresh look at Mediaeval Christianity. An interesting thread of Nubian angelology is the evidence of seven archangels’ cult confirmed in inscriptions as well as in painting and architecture. In the case of Nubia, we do not have extensive descriptions of the development of the archangels’ worship and our knowledge is based on the combination of individual data, which, when collected, may form a complete picture. The purpose of this paper is to gather these single tesserae and show that the worship of archangels was developing in Nubia and that there was a certain permanent set of the archangelic names.