Cambrian phytoplankton of the Brunovistulicum : taxonomy and biostratigraphy

W pracy przedstawiono wyniki szczegółowych badań palinologicznych wykonanych dla utworów kambryjskich rozpoznanych na obszarze Brunovistulicum, regionalnej jednostki tektonicznej położonej na południu Polski i w północno-wschodnich Czechach. Materiał do badań stanowiły próbki skał z 22 otworów wiertniczych zlokalizowanych w obszarze bloku górnośląskiego oraz z 3 wierceń wykonanych na Morawach (blok Brna). W wierceniach tych pod utworami jury, dewonu dolnego lub środkowego nawiercono zróżnicowane litologicznie kompleksy skał klastycznych, które poza jednym profilem - Goczałkowce IG 1 - pozbawione są przewodnich mikroskamieniałości, a ich kambryjski wiek został ustalony na podstawie badań palinologicznych. Uzyskany w trakcie badań bogaty i w większości dobrze zachowany materiał mikroflorystyczny umożliwił przeprowadzenie rewizji wielu taksonów akritarch, w tym wykreowania 5 nowych rodzajów oraz wyróżnienia 19 nowych gatunków i 11 nowych kombinacji gatunkowych. Nowe i rewidowane taksony to głównie gatunki występujące w utworach oddziału 2 i formy charakterystyczne dla oddziału 3 systemu kambryjskiego. Do najważniejszych należą następujące nowe przewodnie rodzaje: Ichnosphaera, Lechistania, Eklundia, Parmasphaeridium i Turrisphaeridium. Przeprowadzone analizy taksonomiczne zespołów akritarch udokumentowanych w utworach kambru Brunovistulicum pozwoliły na wyznaczenie w tym obszarze 9 regionalnych poziomów mikroflorystycznych - BAMA I do BAMA IX, które datują trzy kolejne oddziały kambru: terenew, oddział 2i3. Poziomy BAMA I Pulvinosphaeridium antiquum-Pseudotasmanites i BAMA II Asteridium tornatum-Comasphaeridium velvetum rozpoznano w najstarszych utworach kambru Brunovistulicum, gdzie zostały skorelowane z poziomem Platysolenites. Zespoły akritarch charakterystyczne dla poziomu BAMA I stwierdzono w utworach formacji z Borzęty udokumentowanych we wschodniej brzeżnej części bloku górnośląskiego. Kolejna asocjacja BAMA II datuje wiek kompleksu skalnego wyróżnionego w obszarze bloku górnośląskiego jako ogniwo piaskowców skolitusowych z Mogilan formacji z Goczałkowic. Zespoły akritarch charakterystyczne dla poziomów BAMA III-VI: Ichnosphaeraflexuosa-Comasphaeridium molliculum, Skiagia-Eklundia campanula, Skiagia-Eklundia varia i Volkovia dentifera-Liepaina plana, które korelowane są z poziomami Schmidtiellus, Holmia i Protolenus udokumentowano w osadach formacji z Goczałkowic, rozpoznanych w obszarach bloku górnośląskiego i bloku Brna. Utwory odddziału 3 kambru w analizowanym obszarze dokumentują trzy poziomy akritarchowe BAMA VII-IX, stwierdzone w osadach formacji z Sosnowca, udostępnionych otworem wiertniczym Sosnowiec IG 1 na bloku górnośląskim. Poziom BAMA VII Ammonidium bellulum-Ammonidium notatum należy wiązać z poziomem Acadoparadoxides oelandicus, natomiast dwa pozostałe poziomy BAMA VIII Turrisphaeridium semireticulatum i BAMA IX Adara alea-Multiplicisphaeridium llynense z poziomem Paradoxidesparadoxissimus. Z przeprowadzonych badań wynika, że najstarsze osady kambryjskie - terenewu - zawierające zespoły BAMA I tworzyły się tylko w części wschodniej bloku górnośląskiego. Osady młodsze, terenewu i oddziału 2 z zespołami BAMA II-VI rozwijały się na znacznie większym obszarze bloku górnośląskiego i bloku Brna. Osady oddziału 3 z zespołami BAMA VII-IX tworzyły się w północnej części bloku górnośląskiego. Obecność osadów furongu w analizowanym obszarze jest wielce prawdopodobna, mogą one występować w północnej części bloku, tym bardziej, że zostały tam już udokumentowane utwory ordowiku. Wiarygodne i prawidłowe odtworzenie rozwoju sedymentacji osadów dolnopaleozoicznych na obszarze Brunovistulicum pozostaje zagadnieniem otwartym, które można rozwiązać jedynie za pomocą nowych otworów wiertniczych pozwalających na poznanie pełniejszych profili tych utworów.