Apokryfy nowego testamentu jako inspiracja dla sztuki chrześcijańskiej: przypadek ikonografii próby gorzkiej wody w etiopskich iluminacjach

Jedną z cech sztuki chrześcijańskiej Etiopii jest występowanie motywów ikonograficznych stosunkowo rzadkich w innych obszarach świata chrześcijańskiego. Wynika to między innymi z peryferyjnego położenia Etiopii i specyficznego kontekstu, w jakim rozwijała się tam sztuka religijna. Takim motywem jest między innymi próba gorzkiej wody, której według apokryficznej Protoewangelii Jakuba miała zostać poddana Maryja. Ta bardzo rzadka w sztuce wczesnochrześcijańskiej scena pojawia się ogółem w kilkunastu etiopskich iluminacjach, w większości pochodzących z rękopisów ewangelii. Etiopska ikonografia tej sceny wydaje się zależna od pierwowzorów wczesnochrześcijańskiej, zostały jednak do niej dodane pewne elementy, w szczególności symbole, które jednoznacznie łączą scenę ze Świątynią jerozolimską. Pozostaje to w zgodzie z typową tendencją etiopskiej mariologii to interpretowania postaci Maryi w kontekście Starego Testamentu. Być może to właśnie przesądziło o włączeniu próby gorzkiej wody do etiopskiej ikonografii maryjnej.

One of the characteristics of Ethiopian Christian art is the presence of motifs which are relatively rare in other areas of the Christian world. An example of such a motif is the ordeal by bitter water which, according to the apocryphal Protoevangelium of James, Mary had to undergo. This scene, which is very rare in early Christian art, appears in ca. dozen Ethiopian illuminations, most of which come from Gospel manuscripts. The Ethiopian iconography of the scene appears to depend on the early Christian prototypes, however certain elements have been added, in particular some symbols connecting the scene to the Jerusalem Temple. This corresponds to the general trend in Ethiopian Mariology to interpret the figure of Mary through the Old Testament. This perhaps was the main reason to include the scene of the ordeal by bitter water to the Ethiopian Marian iconography.