Watykańska „rewolucja” papieża Franciszka a „rewolucja” Jana Pawła II

Celem artykułu jest dokonanie analizy pierwszych lat pontyfikatów dwóch papieży: Jana Pawła II i Franciszka, z punktu widzenia cechy jaką obu im się przypisuje, a mianowicie „rewolucyjności”. Z chwilą wyboru w roku 2013 kard. Jorgego M. Bergoglio na Stolicę Piotrową w mediach zaczęło się pojawiać wiązane z tym wydarzeniem słowo „rewolucja”. Używano wręcz określenia „pierwsza tego rodzaju rewolucja w historii”. Zasadnicze pytanie artykułu brzmi więc: Czy rzeczywiście jest to pierwsza taka rewolucja. Podjęto zatem próbę dokonania porównań pierwszych lat pontyfikatu Franciszka z pierwszym okresem pontyfikatu Jana Pawła II, którego wybór także wybór określano jako „Wojtyła shock”. Celem analizy jest wskazanie na oczekiwania wiązane z wyborem obu papieży w kontekście sytuacji politycznej i społecznej, tak we Włoszech, jak i w całym Kościele, odpowiednio w roku 1978 i 2013. Ważnym elementem analizy było wskazanie na inspiracje, jakich rodzinny region dostarczył każdemu z papieży, oraz na wpływ tych inspiracji na priorytety ich pontyfikatów, w tym na stosunek Jana Pawła II i Franciszka do tak istotnego i kontrowersyjnego zagadnienia, jakim jest teologia wyzwolenia. Inne poruszone problemy łączą się z porównaniem nauczania obu papieży w kwestiach rodziny, rodzajów podejmowanych przez nich kontaktów z wiernymi oraz sposobów przełamywania przez nich istniejących stereotypów. Podjęto też tak ważne zagadnienie, jak jest reforma Kurii Rzymskiej. Przeprowadzona analiza, siłą rzeczy mająca charakter skrótowy, prowadzi do wniosku, że oba pontyfikaty w istocie mają wyraźną cechę rewolucyjności. Jest to jednak rewolucyjność kreatywna, nie zaś destrukcyjna. Różnice w ich ocenie są natomiast rezultatem dystansu czasowego i kulturowego.

The goal of the article is an analysis of the opening years of the pontificates of Popes John Paul II and Francis in the aspect of their alleged ‘revolutionary’ character. When Card. Jorge M. Bergoglio was elected Pope in 2013, the media began to speak abut “the first such revolution in history.” The main question addressed in the article is of whether Pope Francis’s pontificate is indeed the first revolution of this kind. Thus an attempt was made to compare the opening years of the two pontificates in question in view of the fact that the election of John Paul II was described as the “Wojtyła shock.” The analysis points to the expectations that accompanied the election of John Paul II and the election of Francis in the context of the social and political situation in Italy, as well as in the entire Church, in 1978 and 2013 respectively. An important element of the analysis is the observation that the pontificates of John Paul II and Francis bear marks of inspiration coming from their native regions and that the inspiration in question has determined the priorities of their pontificates, among others the attitude of each of the Popes to the controversial issue of the theology of liberation. Other elements of the analysis involve a comparison of the teachings of the two Popes on the family, of their ways of approaching the faithful and breaking stereotypes. The reform of the Roman Curia was also discussed. The analysis, brief by necessity, leads to the conclusion that indeed both these pontificates may be described as revolutionary, in a creative rather than destructive way though. The differences in their evaluation result from the temporal and cultural distance. Translated by Dorota Chabrajska