Wyprowadzenie majątku przez upadłego w Polsce – skarga Pauliańska w upadłości

Obecny model zaskarżania czynności prawnej upadłego, określony w przepisach ustawy Prawo upadłościowe z 2003r., część pierwsza, dział 3- Bezskuteczność i zaskarżanie czynności upadłego, jest zbliżony do pierwowzoru rzymskiego przypisywanego pretorowi L.A. Paulianowi. Okres pełnienia stanowiska pretora przez L.A. Pauliana przypadał na 191 r. p.n.e., ale samo określenie actio pauliana pojawia się wiele setek lat później w Digestach. Ustawodawca polski zwiększa skuteczność ochrony realizowanej z wykorzystaniem tzw. prawa zaskarżania według art. 131 p.u. w zw. z art. 527 i n. k.c. Skarga pauliańska według przepisów art. 527 i n. k.c. służy ochronie zapobiegliwego wierzyciela, który wystąpił z powództwem (zarzutem) przeciwko osobie trzeciej i uzyskał sądowe uznanie bezskuteczności czynności dłużnika w stosunku do siebie. Natomiast zaskarżanie czynności upadłego w ramach prawa upadłościowego powoduje skutek w postaci bezskuteczności czynności, która dotyczy wszystkich wierzycieli upadłościowych, przez co realizuje ochronę interesu grupowego. Zaskarżanie czynności upadłego służy w dalszej perspektywie odzyskaniu usuniętych składników majątkowych. Odzyskane składniki posłużą do zaspokojenia wierzycieli upadłościowych na zasadach określonych w Prawie upadłościowym. Każda czynność prawna upadłego, niezależnie od formy jej dokonania, rozporządzająca lub zobowiązująco-rozporządzająca zmierzająca do pokrzywdzenia wierzycieli może stać się przedmiotem zaskarżania. Przedmiotem zaskarżania poza typowymi czynnościami w postaci umowy sprzedaży, zamiany, zwolnienia z długu, czy darowizny można uczynić odrzucenie spadku, dział spadku, który pomijałby upadłego w podziale spadku. Dopuszczalne jest także zaskarżanie zgodnego wniosku dłużnika i pozostałych uczestników postępowania o podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności, jeżeli w wyniku uwzględnienia tego wniosku przedmioty majątkowe objęte podziałem zostały nabyte przez uczestników postępowania niebędących dłużnikami. Przedmiotem zaskarżania mogą stać się niektóre czynności procesowe wywołujące skutki materialnoprawne, takie jak uznanie powództwa (art. 213 § 2 k.p.c.), ugoda (art. 223 k.p.c.), albo zrzeczenie się roszczenia towarzyszące cofnięciu pozwu (art. 203 k.p.c.). Prawo zaskarżania albo inaczej skarga pauliańska w upadłości, jako samodzielna instytucja prawna stanowi kompleksowe rozwiązanie legislacyjne chroniące interes grupowy wierzycieli upadłościowych. Jednak dla usunięcia niekiedy odmiennych praktyk w zakresie stosowania tej instytucji pożądane byłoby rozwinięcie uregulowań zamieszczonych w ustawie Prawo upadłościowe.