Młyn biopolityki. Topografie władzy peryferyjnego kapitalizmu na łódzkim osiedlu robotniczym

Łódź stanowi wyjątkowy przykład miasta przemysłowego, w którym skoncentrowały się różne rodzaje i mechanizmy władzy typowe dla przemysłowego kapitalizmu dziewiętnastego wieku. Dyscyplinarna władza precyzyjnie parcelująca ciała, władza nad biologicznym życiem zapewniająca populacyjną stabilność, paternalistyczne spojrzenie właściciela i monarchiczna suwerenność caratu spotkały się w łódzkiej fabryce Zakłady Włókiennicze K. Scheiblera i L. Grohmana i towarzyszącym jej kompleksie osiedla robotniczego Księży Młyn. Łódzki peryferyjny kapitalizm pozwala nieco inaczej spojrzeć naFoucaultowskie analizy władzy. Przede wszystkim wyłania się tu nowy wzór wzajemnych relacji technik władzy, które nie są już osadzone w stałej matrycy temporalno-zakresowej; władza jest raczej ciągłą transformacją labilnych rozkładów sił i nie jest prostą funkcjonalną odpowiedzią na wymogi kapitalistycznej produkcji. Odpowiada temu paradygmat myślenia o władzy opracowany przez Foucaulta w okresie, gdy nie zajmowałsię już bezpośrednio problematyką, z którą mamy tu do czynienia, a którą S. J. Collier nazwał analizą topologiczną.

City of Lodz is an exceptional case of industrialsettlement, a focal point of di}erent kinds and techniquesof power typical for nineteenth century industrial capi-talism. Disciplinary power parceling bodies, biopowerproviding with population stability, paternalistic gaze ofthe factory owner and monarchic sovereignty of the tsa-rist rule once met in the Scheibler and Grohman’s indu-strial establishment and nearby workers’ housing estate.{is peripheral capitalism and relations accompanyingit let us verify Foucaultian analysis of power and have anew look at it. Di}erent and less stable pattern of corre-lation of power techniques emerges here; power is nolonger strictly related to the temporal matrix or a func-tional demands of capitalist production, and temporarilyossi/es in relocated and contingent con/gurations. It isan implicit illustration of a new paradigm of power ana-lysis, which Foucault presented when his interest was notan industrial city any more, namely the „topologicalanalysis”, as S. J. Collier aptly called it.